Hãy nhắm mắt lại và tưởng tượng bạn là một nhà leo núi đầy tham vọng. Từ lâu, bạn đã dồn hết tâm sức để chinh phục một bức tường thành sừng sững, biểu tượng cho mọi giá trị, niềm tin, lý tưởng mà bạn hằng theo đuổi. Đó có thể là đức tin tôn giáo mạnh mẽ, lý tưởng chính trị kiên định, hệ thống đạo đức bất di bất dịch, hay tình yêu bạn cho là vĩnh cửu…
Bạn leo lên với tất cả niềm tin, hy vọng, và sức mạnh. Sợi dây thừng bảo hộ – chỗ dựa tinh thần của bạn – căng ra, chắc chắn. Bạn tin tưởng vào sợi dây đó, tin tưởng vào bức tường, tin tưởng vào con đường mình đã chọn.
Nhưng rồi, một biến cố bất ngờ xảy ra. Sợi dây thừng đứt. Bức tường sụp đổ.
Bạn rơi tự do trong hư không, không trọng lượng, không phương hướng. Mọi điểm tựa tan biến. Mọi niềm tin sụp đổ. Mọi giá trị mất đi ý nghĩa. Bạn lơ lửng, chới với, không biết mình sẽ đi về đâu, không biết điều gì đang chờ đợi mình phía trước.
Bạn cảm thấy thế nào? Hoảng loạn? Sợ hãi? Tuyệt vọng? Hay… giải thoát?
Phải chăng, khi mất đi tất cả những gì từng níu giữ mình, từng định nghĩa mình, từng giới hạn mình, chúng ta lại tìm thấy sự tự do đích thực, sự tự do tuyệt đối, sự tự do của một kẻ không còn gì để mất, không còn gì phải sợ hãi?
Đây có thể là sự tự do, nhưng cũng có thể là sự hoảng loạn tột độ khi một người trải qua một biến cố lớn làm thay đổi hoàn toàn cuộc đời và niềm tin của họ, ví dụ: mất người thân, phá sản, mất niềm tin vào tôn giáo, phát hiện ra sự thật phũ phàng về một điều gì đó mình từng tin tưởng tuyệt đối…
Chủ nghĩa hư vô (Nihilism), với tuyên bố gây sốc rằng cuộc đời không có ý nghĩa khách quan, không có giá trị đạo đức tuyệt đối, và không có chân lý chắc chắn, thường được coi là một triết lý đen tối, bi quan, dẫn đến sự tuyệt vọng và hủy diệt. Nhưng liệu đó có phải là cái nhìn toàn diện về chủ nghĩa hư vô?
Liệu việc rơi tự do trong vùng đất không có la bàn, không có bản đồ, không có điểm tựa đó, có hoàn toàn là tiêu cực? Hay ngược lại, chủ nghĩa hư vô, bằng cách giải phóng chúng ta khỏi những ảo tưởng, những ràng buộc, những giáo điều, những giá trị giả tạo, có thể mở ra một không gian mới, một khả năng mới, một cánh cửa dẫn đến sự tự do tuyệt đối – sự tự do được tự mình định nghĩa, tự mình lựa chọn, và tự mình sáng tạo ý nghĩa cho cuộc đời mình?
Nhưng sự tự do mà chủ nghĩa hư vô mang lại là loại tự do gì? Nó có phải là một sự tự do vô trách nhiệm, một sự tự do dẫn đến sự buông thả, sự hỗn loạn, sự vô đạo đức, sự hủy diệt bản thân và người khác, hay là một sự tự do sáng tạo, một sự tự do thúc đẩy chúng ta tìm kiếm, khám phá, và xây dựng một ý nghĩa mới, một giá trị mới, một cuộc đời mới, dựa trên chính mình, không phụ thuộc vào bất kỳ một thế lực bên ngoài nào?
Sự tự do này có đi kèm với trách nhiệm không?
Trong bài viết ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau bước vào vùng đất không có la bàn của chủ nghĩa hư vô, không phải để chìm đắm trong tuyệt vọng, mà để tìm kiếm ánh sáng của sự tự do, sức mạnh của sự sáng tạo, và ý nghĩa của sự tồn tại.
Chúng ta sẽ khám phá nguồn gốc, lịch sử, các hình thái, những luận điểm, và những tranh cãi xung quanh chủ nghĩa hư vô. Chúng ta sẽ gặp gỡ những nhà tư tưởng tiêu biểu của chủ nghĩa hư vô (và những người có liên quan), như Friedrich Nietzsche, Albert Camus, Jean-Paul Sartre… Chúng ta sẽ xem xét mối quan hệ giữa chủ nghĩa hư vô, chủ nghĩa hiện sinh, và các tư tưởng khác.
Và quan trọng hơn, chúng ta sẽ cùng nhau suy ngẫm về cách mà chúng ta, những con người hiện đại, có thể đối diện với sự hư vô, không phải như một kẻ thù, mà như một người thầy, không phải như một lời nguyền, mà như một cơ hội, để sống một cuộc đời tự do hơn, trách nhiệm hơn, sáng tạo hơn, và ý nghĩa hơn.
Sự tự do trong chủ nghĩa hư vô: Món quà hay lời nguyền?
Sự tự do trong chủ nghĩa hư vô là một khái niệm trung tâm, then chốt, nhưng cũng đầy mâu thuẫn, phức tạp, và gây tranh cãi. Nó vừa là nguồn gốc của sức mạnh, sự sáng tạo, ý nghĩa, nhưng cũng là nguồn gốc của nỗi lo âu, sự cô đơn, trách nhiệm, và nguy cơ.
Tự do khỏi những ràng buộc
Khi không còn tin vào bất kỳ điều gì tuyệt đối, vĩnh cửu, bất biến – không tin vào Thượng đế, số phận, luân hồi, thiên đường, địa ngục, luật nhân quả, chân lý khách quan, giá trị đạo đức phổ quát, hệ thống chính trị hoàn hảo, lý tưởng cao đẹp… – con người được giải phóng khỏi những ràng buộc của tôn giáo, đạo đức truyền thống, luân thường đạo lý, ý thức hệ, chủ nghĩa, giáo điều, định kiến, khuôn mẫu, và những quy tắc, chuẩn mực do người khác, xã hội, văn hóa… đặt ra.
Không còn gì là cấm kỵ, không còn gì là bắt buộc.
Họ có thể tự do suy nghĩ, tự do cảm nhận, tự do hành động, tự do lựa chọn, tự do sống theo cách mà họ muốn, không bị phán xét, chỉ trích, lên án, trừng phạt, ràng buộc bởi bất kỳ một thế lực bên ngoài nào, bất kỳ một quyền uy nào, bất kỳ một tiêu chuẩn nào.
Không còn ai nói cho bạn biết bạn phải làm gì, bạn phải sống như thế nào.
Đây là sự giải phóng, nhưng đồng thời cũng là sự mất mát.
Câu chuyện: Một người phụ nữ từ bỏ công việc ổn định với mức lương cao trong một tập đoàn lớn, nơi cô luôn cảm thấy bị gò bó và không được là chính mình, để theo đuổi đam mê nghệ thuật, dù biết rằng con đường này sẽ đầy chông gai và không chắc chắn. Cô đã từ bỏ sợi dây an toàn của những quy tắc và kỳ vọng xã hội để tìm kiếm sự tự do trong sáng tạo.
ĐỌC THÊM: [P10] HÀNH TRÌNH KHAI PHÁ: BƯỚC RA KHỎI VÙNG AN TOÀN: BẠN DÁM THỬ?
Tự do sáng tạo
Khi không có ý nghĩa định sẵn, không có mục đích được ban cho, không có giá trị vĩnh cửu, con người buộc phải tự mình tạo ra ý nghĩa, mục đích, và giá trị cho cuộc đời mình. Sự trống rỗng, sự vô nghĩa trở thành một mảnh đất màu mỡ cho sự sáng tạo, một bức tranh trống để con người tự do vẽ lên, một bản nhạc không lời để con người tự do soạn nhạc.
Họ có thể tự do khám phá, thử nghiệm, sai lầm, học hỏi, thay đổi, phát triển, và trở thành bất cứ ai mà họ muốn. Họ có thể tự do theo đuổi những đam mê, ước mơ, lý tưởng của riêng mình, không bị giới hạn bởi bất kỳ một khuôn mẫu, một quy tắc, hay một định kiến nào.
Đây là một sự tự do đầy thách thức, đòi hỏi sự can đảm, sự sáng tạo, sự nỗ lực, và sự kiên trì, nhưng cũng đầy tiềm năng, hứa hẹn, và mở ra vô số khả năng.
Hư vô không phải là ngõ cụt, mà là một khởi đầu mới.
Câu chuyện: Một nhà khoa học, sau nhiều năm nghiên cứu theo một hướng đi truyền thống nhưng không có kết quả, quyết định từ bỏ mọi giả thuyết trước đó và bắt đầu lại từ đầu với một phương pháp hoàn toàn mới, dựa trên trực giác và sự sáng tạo của riêng mình. Sự phá bỏ những kiến thức cũ đã mở đường cho một phát minh đột phá.
Tự do đi kèm với trách nhiệm
Sự tự do tuyệt đối của chủ nghĩa hư vô không phải là một sự tự do vô trách nhiệm, một sự tự do buông thả, một sự tự do dẫn đến sự hỗn loạn, vô đạo đức, hay sự hủy diệt. Ngược lại, nó đòi hỏi con người phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về mọi lựa chọn, hành động, và hậu quả của chúng. Vì không có Thượng đế, không có số phận, không có luật nhân quả, không có giá trị tuyệt đối… nên không còn ai để đổ lỗi, không còn gì để bám víu, không còn gì để trốn tránh trách nhiệm.
Con người phải đối mặt với sự cô đơn và trách nhiệm tuyệt đối trong việc lựa chọn, hành động, và tạo ra ý nghĩa cho cuộc đời mình. Mỗi lựa chọn đều là một sự đánh đổi, mỗi hành động đều có hậu quả, và mỗi người phải tự mình gánh chịu trách nhiệm về những điều đó.
Không còn ai phán xét bạn ngoài chính bạn.
Câu chuyện: Một người trẻ quyết định không theo đuổi con đường sự nghiệp mà cha mẹ đã vạch sẵn, thay vào đó chọn một lối sống khác, ít vật chất hơn nhưng phù hợp với giá trị cá nhân. Anh ta phải tự chịu trách nhiệm hoàn toàn cho quyết định của mình, đối mặt với những khó khăn và không thể đổ lỗi cho ai khác nếu thất bại.
ĐỌC THÊM: CHỦ NGHĨA HIỆN SINH VÀ NỖI CÔ ĐƠN: ĐỐI DIỆN VỚI SỰ THẬT VỀ SỰ TỒN TẠI
Nguy cơ của sự tự do tuyệt đối
Sự tự do tuyệt đối, nếu không được kiểm soát, không được định hướng, không có mục đích, không có giá trị, có thể dẫn đến những hệ quả tiêu cực:
- Hỗn loạn: Nếu ai cũng hành động theo ý muốn riêng của mình, bất chấp lợi ích của người khác, không có bất kỳ quy tắc, chuẩn mực, giới hạn nào, thì xã hội có thể rơi vào tình trạng hỗn loạn, vô chính phủ, mạnh được yếu thua, cá lớn nuốt cá bé, và không thể tồn tại bền vững.
- Tuyệt vọng: Khi không có gì là quan trọng, không có gì là ý nghĩa, không có gì đáng để tin tưởng, theo đuổi, hay hy vọng, thì con người có thể rơi vào trạng thái chán nản, tuyệt vọng, mất hết động lực sống, mất hết niềm tin vào cuộc đời, và thậm chí là tự tử.
Nihilism (chủ nghĩa hư vô) thường bị gắn liền với bi quan.
- Chủ nghĩa khoái lạc vô độ: Nếu không có giá trị đạo đức, không có chuẩn mực đúng sai, thì con người có thể sa đà vào những thú vui tầm thường, những khoái lạc nhất thời, những hành vi vô đạo đức, bạo lực, tội ác… chỉ để khỏa lấp sự trống rỗng trong tâm hồn, tìm kiếm một cảm giác mạnh, hoặc chứng tỏ sự tự do của mình.
- Sự trì trệ: Nếu không có mục đích, không có giá trị, thì sẽ không có lý do để cố gắng.
- Câu chuyện: Một người, sau khi mất đi niềm tin vào mọi giá trị, đã buông thả bản thân, sống một cuộc đời bê tha, nghiện ngập, và cuối cùng tự hủy hoại chính mình.
Như vậy, sự tự do trong chủ nghĩa hư vô là một con dao hai lưỡi, vừa có thể là nguồn sức mạnh, vừa có thể là nguồn nguy hiểm, tùy thuộc vào cách chúng ta sử dụng và đối diện với nó.
Vượt qua hư vô – tìm thấy ý nghĩa trong sự tự do
Chủ nghĩa hư vô, với sự phủ nhận ý nghĩa khách quan và giá trị tuyệt đối, có thể dẫn đến cảm giác trống rỗng, mất phương hướng. Tuy nhiên, nhiều triết gia và tư tưởng đã tìm cách vượt qua hư vô, không phải bằng cách phủ nhận nó, mà bằng cách chấp nhận nó như một điểm khởi đầu, một thực tế, và từ đó xây dựng nên ý nghĩa và giá trị cho riêng mình.
Chủ nghĩa hiện sinh (Existentialism)
Chủ nghĩa hiện sinh, đặc biệt là nhánh hữu thần (theistic existentialism) và vô thần (atheistic existentialism), chia sẻ với chủ nghĩa hư vô quan điểm về sự vô nghĩa khách quan của cuộc đời. Tuy nhiên, các nhà hiện sinh không dừng lại ở đó. Họ khẳng định rằng, chính vì cuộc đời không có ý nghĩa định sẵn, nên con người hoàn toàn tự do trong việc tạo ra ý nghĩa cho chính mình.
Chấp nhận sự vô nghĩa của cuộc đời, nhưng không đầu hàng một cách tiêu cực, buông xuôi, hay tuyệt vọng. Thay vào đó, hãy sử dụng sự tự do đó để lựa chọn, hành động, dấn thân, sáng tạo, và xây dựng một cuộc đời có ý nghĩa, theo cách riêng của mình.
Con người không phải là nạn nhân của sự vô nghĩa, mà là chủ nhân của số phận mình.
Ví dụ: Một người mất đi người thân có thể chìm trong đau khổ và tuyệt vọng. Nhưng theo tinh thần hiện sinh, người đó có thể chọn cách chấp nhận nỗi đau, và biến nó thành động lực để sống tốt hơn, để yêu thương và trân trọng những người còn lại, và để làm những điều có ý nghĩa cho cuộc đời.
Kẻ nổi loạn (the rebel) – Albert Camus
Albert Camus, trong tác phẩm Kẻ nổi loạn (The Rebel), đã phát triển một khái niệm quan trọng để đối diện với sự phi lý (absurdity) của cuộc đời: Sự nổi loạn (rebellion).
Nổi loạn, theo Camus, không phải là hành động phá hoại, bạo lực, chống đối một thế lực cụ thể nào đó, mà là một thái độ sống, một sự khẳng định giá trị của con người, của cuộc sống, ngay trong lòng sự vô nghĩa. Đó là việc nhận thức rõ sự phi lý, sự vô nghĩa của cuộc đời, nhưng không chấp nhận đầu hàng, không buông xuôi, mà vẫn tiếp tục sống, vẫn tiếp tục yêu thương, vẫn tiếp tục đấu tranh cho những giá trị mà mình tin tưởng (như tình yêu, công lý, tự do, vẻ đẹp…), dù biết rằng cuộc đời có thể không có một ý nghĩa vĩnh cửu nào.
Nổi loạn là nói không với sự vô nghĩa, nhưng đồng thời nói có với những giá trị mà ta lựa chọn.
- Ví dụ: Một người đấu tranh cho công lý, cho quyền con người, dù biết rằng cuộc đấu tranh đó có thể không bao giờ kết thúc, và thậm chí có thể không mang lại kết quả như mong đợi. Nhưng người đó vẫn tiếp tục đấu tranh, vì đó là điều mà người đó tin tưởng, và đó là cách người đó tạo ra ý nghĩa cho cuộc đời mình.
Siêu nhân (Overman/Superman) – Friedrich Nietzsche
Friedrich Nietzsche, với tuyên bố Thượng đế đã chết, đã chỉ ra sự khủng hoảng về ý nghĩa và giá trị trong thế giới hiện đại. Ông cho rằng, con người không thể tiếp tục dựa vào những giá trị cũ kỹ, những niềm tin lỗi thời, những ảo tưởng tôn giáo để tìm kiếm ý nghĩa cho cuộc đời mình.
Thay vào đó, Nietzsche kêu gọi con người vượt lên trên chính mình, vượt lên trên những giá trị tầm thường, những quy tắc đạo đức của đám đông, tự mình tạo ra những giá trị mới, những chuẩn mực mới, phù hợp với sức mạnh, ý chí, và khát vọng của bản thân. Ông gọi người có thể làm được điều đó là Siêu nhân (Overman/Superman).
Siêu nhân không phải là một người có siêu năng lực, mà là một người có khả năng tự vượt qua những giới hạn của bản thân, và tự tạo ra ý nghĩa cho cuộc đời mình.
- Ví dụ: Một nghệ sĩ không đi theo những trào lưu nghệ thuật đương thời, mà sáng tạo ra một phong cách nghệ thuật hoàn toàn mới, độc đáo, và thể hiện được cá tính của riêng mình.
Tìm kiếm ý nghĩa trong những điều nhỏ bé
Nếu cuộc đời không có một ý nghĩa lớn lao, vĩ đại, vĩnh cửu, thì chúng ta vẫn có thể tìm thấy ý nghĩa trong những điều nhỏ bé, bình dị, hàng ngày, trong những trải nghiệm, những khoảnh khắc, và những mối quan hệ mà chúng ta trân trọng.
Ví dụ
- Tình yêu: Dành thời gian cho người mình yêu, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, và cùng nhau vượt qua khó khăn.
- Tình bạn: Trò chuyện, tâm sự, giúp đỡ bạn bè, và cùng nhau trải nghiệm những điều thú vị.
- Nghệ thuật: Thưởng thức một bản nhạc hay, một bức tranh đẹp, một cuốn sách ý nghĩa, hoặc tự mình sáng tạo nghệ thuật.
- Thiên nhiên: Ngắm nhìn bình minh, hoàng hôn, bầu trời đầy sao, đi dạo trong công viên, trồng cây, chăm sóc thú cưng…
- Sự học hỏi: Khám phá những điều mới mẻ, tìm hiểu về thế giới xung quanh, phát triển kiến thức và kỹ năng của bản thân.
- Sự giúp đỡ người khác: Làm từ thiện, tình nguyện, chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn, hoặc đơn giản là giúp đỡ một người lạ trên đường.
- Thưởng thức một bữa ăn ngon, một tách trà nóng, một giấc ngủ ngon…
Những điều nhỏ bé này, tưởng chừng như vô nghĩa, nhưng khi được kết nối lại, khi được nhìn nhận một cách trân trọng, khi được sống một cách trọn vẹn, chúng có thể tạo nên một cuộc đời ý nghĩa, đầy màu sắc, và đáng sống.
ĐỌC THÊM: 8 CÂU NÓI ĐẦY Ý NGHĨA VỀ CUỘC ĐỜI & HẠNH PHÚC
Chấp nhận tính hữu hạn
Chấp nhận cái chết, rằng cuộc sống là hữu hạn để sống trọn vẹn từng phút giây.
Việc hiểu và chấp nhận ta sẽ chết 1 ngày, khiến chúng ta trân trọng những gì mình có hơn
Những cách tiếp cận trên cho thấy, chủ nghĩa hư vô không nhất thiết dẫn đến sự tuyệt vọng, buông xuôi, hay vô nghĩa. Nó có thể là một điểm khởi đầu, một thách thức, một cơ hội để chúng ta suy ngẫm về bản chất của sự tồn tại, tự mình định nghĩa ý nghĩa cuộc đời, và sống một cuộc đời tự do, trách nhiệm, sáng tạo, và đầy đam mê.
ĐỌC THÊM: ĐỪNG SỐNG CUỘC ĐỜI CỦA NGƯỜI KHÁC: 5 LỜI KHUYÊN VỀ TỰ DO & CÁ TÍNH
Kết luận
Chủ nghĩa hư vô, với sự phủ nhận mọi giá trị tuyệt đối, ý nghĩa khách quan, và chân lý vĩnh cửu, có thể gây sốc, gây hoang mang, gây tranh cãi, và thậm chí là gây sợ hãi. Nó phá vỡ những ảo tưởng, những niềm tin, những điểm tựa mà chúng ta thường dựa vào để tìm kiếm ý nghĩa, sự an toàn, và hạnh phúc.
Tuy nhiên, chính trong sự phá vỡ đó, chính trong sự trống rỗng đó, chính trong sự hư vô đó, chủ nghĩa hư vô lại mở ra một không gian cho sự tự do – một sự tự do chưa từng có, một sự tự do tuyệt đối, một sự tự do đòi hỏi trách nhiệm, can đảm, sáng tạo, và sự dấn thân. Sự tự do này không phải là một món quà dễ dàng đón nhận, mà là một thách thức, một cuộc phiêu lưu, một hành trình, và có thể là một cơ hội để chúng ta tự mình định nghĩa bản thân, tự mình tạo ra ý nghĩa, và tự mình xây dựng một cuộc đời đáng sống.
Cá nhân tôi tin rằng, chủ nghĩa hư vô không phải là một kết thúc, một dấu chấm hết cho mọi hy vọng, mọi nỗ lực, và mọi ý nghĩa của cuộc sống. Ngược lại, nó có thể là một khởi đầu mới, một cơ hội để chúng ta thức tỉnh, nhận ra sự thật về sự tồn tại, từ bỏ những ảo tưởng, những niềm tin mù quáng, những giá trị giả tạo, những xiềng xích vô hình, và bắt đầu xây dựng một cuộc đời thực sự tự do, thực sự trách nhiệm, thực sự sáng tạo, và thực sự có ý nghĩa – ý nghĩa do chính chúng ta tạo ra, không phải vay mượn từ bất kỳ ai khác. Chủ nghĩa hư vô có thể đáng sợ, nhưng trốn chạy nó còn đáng sợ hơn.
Tôi mong rằng, sau bài viết này, mỗi chúng ta sẽ dành thời gian để suy ngẫm về mối quan hệ của mình với sự hư vô, sự tự do, và ý nghĩa cuộc sống:
- Bạn có đang sống với những giá trị, niềm tin, mục tiêu thực sự là của bạn, hay bạn đang sống theo những giá trị, niềm tin, mục tiêu mà bạn được dạy phải tin vào, được xã hội áp đặt, được người khác kỳ vọng?
- Bạn có dám đối diện với sự thật về sự vô nghĩa của cuộc đời, về tính hữu hạn của sự tồn tại, hay bạn đang cố gắng trốn tránh nó bằng những ảo tưởng, những niềm tin, những thú vui, những bận rộn?
- Bạn có sử dụng sự tự do của mình một cách có trách nhiệm, có ý thức, và có mục đích? Hay bạn đang lãng phí nó, đánh mất nó, hoặc sử dụng nó một cách vô nghĩa, vô ích, và thậm chí là có hại?
- Bạn có đủ can đảm để buông bỏ những điểm tựa không còn phù hợp?
Hãy dũng cảm đối diện với sự hư vô, không sợ hãi, không trốn tránh, không tuyệt vọng. Hãy chấp nhận nó như một phần tất yếu của cuộc sống, và sử dụng nó như một động lực, một nguồn cảm hứng, một cơ hội để sống một cuộc đời tự do hơn, trách nhiệm hơn, sáng tạo hơn, và ý nghĩa hơn.
Hãy bắt đầu bằng những hành động nhỏ, cụ thể, thiết thực
- Đặt câu hỏi về mọi thứ.
- Tìm kiếm những giá trị thực sự có ý nghĩa đối với bạn.
- Theo đuổi những đam mê, ước mơ của riêng mình.
- Kết nối với những người mà bạn thực sự yêu thương và trân trọng.
- Đóng góp cho cộng đồng, cho xã hội, và cho thế giới.
- Sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc.
Bạn sẽ thấy rằng, ngay cả trong hư vô, cuộc sống vẫn đầy ắp những điều kỳ diệu, những vẻ đẹp, những niềm vui, và những ý nghĩa đang chờ bạn khám phá.
Tự do không phải là một món quà miễn phí, dễ dàng có được, mà là một cuộc chinh phục đầy gian nan, thử thách, đòi hỏi sự can đảm, sự kiên trì, và sự nỗ lực không ngừng. Và cuộc chinh phục đó bắt đầu từ việc dám đối diện với sự thật, dám chấp nhận sự vô nghĩa, dám từ bỏ những ảo tưởng, và dám sống một cuộc đời tự do, trách nhiệm, và đầy ý nghĩa, ngay cả khi không có gì là chắc chắn, vĩnh cửu, hay tuyệt đối.
