Khắc kỷ và nghệ thuật chấp nhận: Buông bỏ để hạnh phúc

Hãy cùng nhau hình dung và cảm nhận những tình huống sau:

Tình huống 1 (Cá nhân): Bạn đã bao giờ trải qua cảm giác níu kéo một mối quan hệ đã tan vỡ? Bạn gọi điện, nhắn tin, tìm gặp, van xin, nài nỉ người kia quay lại, dù biết rằng tình cảm đã không còn, mối quan hệ đã không thể cứu vãn. Hay bạn đã bao giờ cố gắng giữ chặt một công việc mà bạn không còn yêu thích, không còn phù hợp, không còn cơ hội phát triển, chỉ vì sợ hãi sự thay đổi, sợ hãi thất nghiệp, sợ hãi bắt đầu lại? Hoặc bạn đã bao giờ chìm đắm trong quá khứ, day dứt về những sai lầm, những mất mát, những điều không thể thay đổi, không thể tha thứ cho bản thân hoặc người khác, và không thể bước tiếp? Sự níu kéo, sự bám víu, sự không chấp nhận đó có mang lại cho bạn hạnh phúc, bình yên, hay chỉ khiến bạn thêm đau khổ, thêm dằn vặt, thêm mệt mỏi, và càng lún sâu vào quá khứ, không thể hướng tới tương lai?

Tình huống 2 (Xã hội): Trong cuộc sống, chúng ta thường xuyên phải đối mặt với những điều không như ý muốn, những điều bất công, những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta: thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, mất mát, bệnh tật, tai nạn, thất bại, sự phản bội… Nếu chúng ta không chấp nhận những điều này, không chấp nhận thực tế, chúng ta sẽ sống trong sự oán giận, sự than trách, sự bất mãn, sự đau khổ, và sự tuyệt vọng. Chúng ta sẽ liên tục đặt câu hỏi: ‘Tại sao lại là tôi?’, ‘Tại sao điều này lại xảy ra với tôi?’, ‘Tại sao thế giới này lại bất công như vậy?’, mà không bao giờ tìm được câu trả lời thỏa đáng. Sự không chấp nhận đó có giúp chúng ta thay đổi được thực tế, hay chỉ khiến chúng ta càng thêm đau khổ và mất đi khả năng đối phó với những khó khăn?

Tình huống 3 (Văn học/Nghệ thuật): Trong vở bi kịch ‘Hamlet’ của William Shakespeare, hoàng tử Hamlet không thể chấp nhận cái chết đột ngột và bí ẩn của cha mình, vua Đan Mạch. Nỗi đau mất cha, sự nghi ngờ về nguyên nhân cái chết, và lòng căm thù người chú ruột (Claudius), kẻ đã giết cha mình để chiếm đoạt ngai vàng và cưới mẹ mình, đã biến Hamlet thành một con người dằn vặt, đau khổ, mất phương hướng, và bị ám ảnh bởi ý nghĩ trả thù. Sự không chấp nhận sự thật đã khiến chàng trì hoãn hành động, gây ra những bi kịch liên tiếp, và cuối cùng dẫn đến cái chết của chính mình và nhiều người khác. Phải chăng, nếu Hamlet có thể chấp nhận sự mất mát, vượt qua nỗi đau, và tìm kiếm một con đường khác, bi kịch đã không xảy ra?

Tình huống 4 (Hình ảnh): Hãy tưởng tượng một người cố gắng giữ chặt cát trong tay. Càng nắm chặt, cát càng trôi đi. Càng cố gắng kiểm soát, cát càng tuột khỏi kẽ tay. Chỉ khi người đó mở lòng bàn tay ra, chấp nhận để cát tự do rơi, thì cát mới có thể ở lại trên tay mình, dù chỉ là một phần nhỏ. Hình ảnh này tượng trưng cho điều gì? Phải chăng, sự chấp nhận, sự buông bỏ, sự không nắm giữ mới là chìa khóa để tìm thấy sự bình yên, sự tự do, và hạnh phúc trong cuộc sống? Càng nắm chặt hạnh phúc, càng dễ mất nó

Những ví dụ, hình ảnh trên cho thấy, việc không chấp nhận thực tế, không chấp nhận những gì đang diễn ra, không chấp nhận những điều không như ý muốn, không chấp nhận sự mất mát, sự thay đổi, sự vô thường… có thể gây ra rất nhiều đau khổ, dằn vặt, lo âu, bất an, và khiến chúng ta mất đi khả năng đối diện với cuộc sống, khả năng hành động một cách hiệu quả, và khả năng tìm thấy hạnh phúc và ý nghĩa.

Vậy, chấp nhận là gì? Nó có phải là sự đầu hàng, sự buông xuôi, sự thụ động, sự cam chịu, sự từ bỏ mọi nỗ lực, mọi hy vọng, và mọi ước mơ? Hay chấp nhận là một điều gì đó khác, một thái độ sống tích cực hơn, một phương pháp hiệu quả hơn để đối diện với cuộc sống?

Chấp nhận có vai trò gì trong việc tìm kiếm hạnh phúc, sự bình an, và ý nghĩa cuộc sống? Làm thế nào để học cách chấp nhận những điều mà chúng ta không thích, những điều mà chúng ta không mong muốn, những điều mà chúng ta không thể thay đổi? Chấp nhận có mâu thuẫn với việc thay đổi, việc cải thiện, việc phát triển bản thân và thế giới hay không?

Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một trong những khái niệm quan trọng nhất, sâu sắc nhất, và hữu ích nhất trong đạo đức học, tâm lý học, triết học, và đời sống: Sự chấp nhận.

Chúng ta sẽ tìm hiểu

Chấp nhận thực sự là gì?
Tại sao chấp nhận lại quan trọng đến vậy?
Những lợi ích mà sự chấp nhận có thể mang lại cho cuộc sống của chúng ta?
Những hiểu lầm thường gặp về sự chấp nhận.
Những phương pháp cụ thể để rèn luyện khả năng chấp nhận.
Mối quan hệ giữa chấp nhận, thay đổi, và hạnh phúc.

Chúng ta sẽ không chỉ dừng lại ở lý thuyết, mà còn cùng nhau thảo luận, chia sẻ, và thực hành những bài tập để biến sự chấp nhận thành một phần của cuộc sống hàng ngày, giúp chúng ta giảm bớt đau khổ, tăng cường hạnh phúc, và sống một cuộc đời ý nghĩa và trọn vẹn hơn.

Chấp nhận là gì? – Sự khác biệt giữa chấp nhận và cam chịu

Định nghĩa

Chấp nhận là một khái niệm dễ bị hiểu lầm, dễ bị nhầm lẫn với sự cam chịu , sự buông xuôi, sự đầu hàng, sự thụ động, hoặc sự yếu đuối. Nhưng thực tế, chấp nhận là một thái độ chủ động, tích cực, mạnh mẽ, và trí tuệ, khi chúng ta nhận ra, thừa nhận, và đối diện với một sự thật, một hoàn cảnh, một tình huống, một cảm xúc, một suy nghĩ, một con người, hoặc một vấn đề… mà không cố gắng thay đổi nó một cách vô ích, không chống lại nó một cách mù quáng, không trốn tránh nó, không phủ nhận nó, không than vãn, không oán giận, không đổ lỗi, không tự lừa dối mình, và không để cho nó làm tê liệt hay khiến mình tuyệt vọng. Chấp nhận không có nghĩa là đồng ý với sự thật đó, thích thú với hoàn cảnh đó, ủng hộ tình huống đó, hay từ bỏ mọi hy vọng, mọi nỗ lực. Chấp nhận chỉ đơn giản là thừa nhận sự tồn tại của nó, nhìn thẳng vào nó, gọi tên nó, và cho phép nó được là chính nó.

Chấp nhận là bước đầu tiên để giải quyết vấn đề, chứ không phải là bước cuối cùng. Chấp nhận không phải là ngừng cố gắng, mà là cố gắng một cách thông minh

Cam chịu: Ngược lại, cam chịu là một thái độ thụ động, tiêu cực, yếu đuối, và thiếu trí tuệ, khi chúng ta buông xuôi, đầu hàng trước số phận, hoàn cảnh, hoặc khó khăn, không còn hy vọng, không còn nỗ lực, không còn cố gắng thay đổi bất cứ điều gì, chấp nhận một cách miễn cưỡng, một cách bất lực, và chìm đắm trong sự bất mãn, sự oán giận, và sự tuyệt vọng.

Cam chịu là từ bỏ hy vọng, từ bỏ nỗ lực, và từ bỏ chính mình. Cam chịu xuất phát từ việc không muốn đối diện, hoặc cho rằng không thể thay đổi.

Các yếu tố của sự chấp nhận (trong bối cảnh khắc kỷ)

Nhận thức: Bước đầu tiên của sự chấp nhận là nhận ra, hiểu rõ, thừa nhận, và ý thức được sự thật, dù cho sự thật đó có khó khăn, đau đớn, đáng sợ, hay không như ý muốn đến đâu. Chúng ta không thể chấp nhận điều gì mà chúng ta không biết, không hiểu, hoặc không thừa nhận.

Ví dụ: Nhận ra rằng mình đã mắc sai lầm, thất bại, mất đi một người thân, mắc bệnh, già đi… Nhận thức này dựa trên lý trí (logos), một yếu tố quan trọng trong Khắc Kỷ.

Thái độ: Chấp nhận không phải là một hành động, mà là một thái độ, một cách nhìn nhận, một góc nhìn. Đó là thái độ không phán xét, không chống đối, không than vãn, không oán giận, không đổ lỗi, và không tự lừa dối mình. Đó là thái độ bình tĩnh, sáng suốt, khách quan, và thực tế trước mọi sự việc, mọi hoàn cảnh.

Ví dụ: Thay vì oán trách số phận, than vãn về những điều không may, chúng ta chấp nhận chúng như một phần của cuộc sống, và tập trung vào những gì chúng ta có thể làm để vượt qua chúng.

Thái độ này, trong Khắc Kỷ, là hệ quả của việc phân biệt rõ ràng những gì ta có thể và không thể kiểm soát.

Hành động: Chấp nhận không có nghĩa là không làm gì cả. Ngược lại, chấp nhận thường đi kèm với hành động, nhưng là những hành động thông minh, hiệu quả, và phù hợp với thực tế. Đó là việc tập trung vào những gì chúng ta có thể làm, thay vì những gì chúng ta không thể làm. Đó là việc thay đổi những gì có thể thay đổi, và chấp nhận những gì không thể thay đổi. Đó là việc tìm kiếm những giải pháp, những cơ hội, và những bài học trong mọi hoàn cảnh, dù là khó khăn hay thuận lợi.

Ví dụ

Một người bị bệnh nan y có thể chấp nhận sự thật về bệnh tình của mình, nhưng không có nghĩa là họ từ bỏ việc điều trị. Họ vẫn tích cực chữa bệnh, tuân thủ phác đồ điều trị, chăm sóc sức khỏe, và tìm kiếm những phương pháp điều trị mới, nhưng họ không quá lo lắng, sợ hãi, hay tuyệt vọng.
Một người thất bại trong công việc có thể chấp nhận sự thật về thất bại đó, nhưng không có nghĩa là họ từ bỏ sự nghiệp của mình. Họ học hỏi từ những sai lầm, rút kinh nghiệm, cải thiện kỹ năng, và tiếp tục cố gắng.

Chấp nhận: Một người bị mất việc làm do công ty phá sản. Thay vì chìm đắm trong sự oán giận, tự trách, than thân trách phận, đổ lỗi cho sếp, cho đồng nghiệp, hoặc cho nền kinh tế, họ chấp nhận sự thật rằng việc mất việc là một điều không may, nằm ngoài tầm kiểm soát của họ, và bắt đầu tìm kiếm một công việc mới, học hỏi những kỹ năng mới, hoặc thay đổi hướng đi trong sự nghiệp. Họ không phủ nhận nỗi buồn, sự thất vọng, hay sự lo lắng, nhưng họ không để cho những cảm xúc tiêu cực đó chi phối hành động của mình.

Cam chịu: Một người bị mất việc làm, và từ bỏ mọi nỗ lực tìm kiếm việc làm, cho rằng mình là kẻ thất bại, không có năng lực, không có giá trị, và không còn hy vọng gì vào tương lai. Họ chìm đắm trong sự tự ti, sự mặc cảm, sự chán nản, và không muốn làm bất cứ điều gì để thay đổi tình hình.

Như vậy, chấp nhận là một quá trình chủ động, tích cực, và mang tính xây dựng, trong khi cam chịu là một quá trình thụ động, tiêu cực, và mang tính phá hoại. Chấp nhận giúp chúng ta đối diện với thực tế, vượt qua khó khăn, và tìm thấy sự bình an trong cuộc sống, trong khi cam chịu khiến chúng ta mắc kẹt trong quá khứ, đánh mất hy vọng, và từ bỏ tương lai.

Chủ nghĩa Khắc kỷ và nghệ thuật chấp nhận

Chủ nghĩa Khắc Kỷ (Stoicism) là một trường phái triết học Hy Lạp – La Mã cổ đại, đề cao sự chấp nhận như một phương pháp trung tâm, then chốt để đạt được sự bình an nội tâm (ataraxia), sức mạnh tinh thần, và hạnh phúc (eudaimonia). Các nhà Khắc Kỷ tin rằng, chúng ta không thể kiểm soát được những gì xảy ra với mình, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được cách chúng ta phản ứng với những điều đó. Và chấp nhận là phản ứng khôn ngoan nhất, hiệu quả nhất, và mang lại nhiều lợi ích nhất.

Các nguyên tắc cốt lõi của khắc kỷ (liên quan đến chấp nhận)

Phân biệt những gì có thể và không thể kiểm soát

Đây là nguyên tắc nền tảng, quan trọng nhất của Khắc Kỷ, và là cơ sở của nghệ thuật chấp nhận. Các nhà Khắc Kỷ chia mọi thứ trong cuộc sống thành hai loại: những gì chúng ta có thể kiểm soát và những gì chúng ta không thể kiểm soát.

Chúng ta chỉ nên tập trung toàn bộ nỗ lực, thời gian, tâm trí, và năng lượng vào những gì nằm trong tầm kiểm soát của mình (như suy nghĩ, thái độ, hành động, lời nói, giá trị, mục tiêu…), và học cách chấp nhận một cách thanh thản, không chống đối, không than vãn, những gì nằm ngoài tầm kiểm soát của mình (như hoàn cảnh bên ngoài, hành động của người khác, kết quả, quá khứ, tương lai, cơ thể…).

Việc phân biệt này giúp chúng ta tránh được sự lãng phí năng lượng vào những việc vô ích, giảm bớt sự lo lắng, sợ hãi, thất vọng, và tăng cường cảm giác tự chủ, sức mạnh nội tâm, và sự bình an.

Không có gì là tốt hay xấu, mà chính suy nghĩ của chúng ta khiến nó trở nên như vậy.

Sống theo tự nhiên

Sống theo tự nhiên không có nghĩa là sống hoang dã, trở về với thiên nhiên, mà là sống hòa hợp với hai khía cạnh của tự nhiên:

Bản chất của con người: Sử dụng lý trí để suy nghĩ sáng suốt, phân biệt đúng sai, kiểm soát cảm xúc, đưa ra quyết định đúng đắn, và sống một cuộc đời có đạo đức, hướng đến những giá trị cao đẹp (như trí tuệ, công bằng, can đảm, và tiết chế).
Trật tự của vũ trụ: Chấp nhận những quy luật tự nhiên (như sinh, lão, bệnh, tử, vô thường…), không chống lại chúng, không cưỡng cầu những gì không thể, mà sống hòa hợp với chúng, tìm thấy vị trí của mình trong trật tự vũ trụ, và hoàn thành vai trò của mình trong thế giới.

ĐỌC THÊM: [P5] LUẬT VÔ VI: SERIES KHÁM PHÁ BÍ ẨN QUY LUẬT CUỘC SỐNG

Chấp nhận là một phần quan trọng của việc sống theo tự nhiên, vì nó giúp chúng ta hòa hợp với thực tế, không chống đối những gì không thể thay đổi, và tập trung vào những gì có thể làm.

Chấp nhận cái chết

Memento Mori (tiếng Latin) có nghĩa là ‘Hãy nhớ rằng ngươi sẽ chết’. Đây là một lời nhắc nhở, một khẩu hiệu, một phương pháp thực hành quan trọng trong Khắc Kỷ, không phải là để bi quan, yếm thế, sợ hãi, hay tuyệt vọng, mà là để trân trọng cuộc sống, sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, không lãng phí thời gian vào những điều vô bổ, những điều không quan trọng, và để tập trung vào những gì thực sự có ý nghĩa, những gì thực sự đáng giá.

Nhận thức về cái chết, về sự hữu hạn của cuộc đời, có thể thúc đẩy chúng ta sống một cuộc đời có ý nghĩa hơn, không trì hoãn, không hối tiếc, dám làm những điều mình muốn, dám theo đuổi những ước mơ, và dám sống một cuộc đời trọn vẹn.

Hãy sống như thể hôm nay là ngày cuối cùng của bạn.

Thực hành Premeditatio Malorum (Hình dung trước điều xấu)

Premeditatio Malorum (tiếng Latin) có nghĩa là ‘suy ngẫm trước về những điều xấu’. Đây là một kỹ thuật, một bài tập tinh thần quan trọng trong Khắc Kỷ, không phải là để lo lắng, sợ hãi, bi quan, hay tuyệt vọng, mà là để chuẩn bị tinh thần, rèn luyện khả năng chấp nhận, tăng cường sức mạnh nội tâm, và giảm thiểu sự bất ngờ, sự sốc, sự thất vọng khi những điều không may thực sự xảy ra.

Bằng cách hình dung trước những điều tồi tệ có thể xảy ra (như mất việc, mất người thân, bệnh tật, thất bại…), chúng ta không còn quá sợ hãi chúng nữa, chúng ta dần quen với chúng, chúng ta chuẩn bị được tâm lý để đối phó với chúng, và chúng ta có thể tìm ra những giải pháp, những cách ứng phó phù hợp khi chúng thực sự xảy ra.

Những gì chúng ta dự đoán trước sẽ dễ dàng chịu đựng hơn.

Tập trung vào hiện tại

Quá khứ đã qua, tương lai chưa tới. Chỉ có hiện tại là thực tại. Đây là một chân lý đơn giản, nhưng sâu sắc, và thường bị lãng quên. Các nhà Khắc Kỷ nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc hiện tại, không hối tiếc về quá khứ (vì nó đã qua rồi, không thể thay đổi được), không lo lắng về tương lai (vì nó chưa đến, và nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta), mà tập trung toàn bộ tâm trí, năng lượng, và sự chú ý vào những gì đang diễn ra ngay bây giờ, ngay tại đây.

ĐỌC THÊM: [P19] GIẢI MÃ CÂU NÓI: YOGA LÀ SỰ THỰC HÀNH CỦA VIỆC CHẤP NHẬN HIỆN TẠI

Liên hệ với các triết lý khác

Phật Giáo (vô thường, buông bỏ): Phật giáo dạy rằng vạn vật đều vô thường (anicca), không có gì là vĩnh cửu, bất biến, và mọi thứ đều thay đổi liên tục. Chấp nhận sự vô thường là chìa khóa để giải thoát khỏi khổ đau, vì khổ đau bắt nguồn từ sự bám víu, sự níu kéo vào những điều không thể nắm giữ. Buông bỏ không có nghĩa là từ bỏ mọi thứ, mà là không để cho những thứ đó chi phối, điều khiển, hay làm chủ mình. Chấp nhận không phải là từ bỏ, mà là buông bỏ những gì không thuộc về mình.
Đạo Giáo (vô vi): Đạo giáo đề cao sự tự nhiên, sự hài hòa, và sự cân bằng. Vô vi (wu wei) không có nghĩa là không làm gì cả, mà là hành động một cách tự nhiên, thuận theo dòng chảy của cuộc sống, không cưỡng cầu, không chống lại những gì không thể thay đổi, và tập trung vào những gì có thể làm. Chấp nhận là một phần quan trọng của vô vi, vì nó giúp chúng ta hòa hợp với tự nhiên, và sống một cuộc đời thanh thản, bình yên. Nước chảy đến đâu, bèo trôi đến đó.

Lợi ích của sự chấp nhận

Giảm bớt đau khổ: Khi chúng ta chấp nhận những gì không thể thay đổi, chúng ta sẽ không còn phải tốn năng lượng vào việc chống lại nó, than vãn về nó, oán giận nó, hay ước ao nó khác đi. Điều này giúp chúng ta giảm bớt đau khổ, giảm bớt sự căng thẳng, lo lắng, bất an, và tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn. Chấp nhận không phải là chịu đựng một cách thụ động, mà là giải phóng bản thân khỏi sự đau khổ không cần thiết. Không phải là không còn đau khổ, mà là không còn bị đau khổ chi phối.
Tăng cường sự tự do: Khi chúng ta không còn bị ràng buộc, bị chi phối, bị ám ảnh bởi những điều không thể thay đổi, chúng ta sẽ có nhiều tự do hơn để tập trung vào những điều có thể thay đổi, để hành động, để sáng tạo, để theo đuổi những mục tiêu, ước mơ, và giá trị của mình, và để sống một cuộc đời ý nghĩa, trọn vẹn, và hạnh phúc. Chấp nhận là giải phóng năng lượng để tập trung vào những gì quan trọng.

Cải thiện các mối quan hệ: Khi chúng ta chấp nhận người khác như họ vốn là, không cố gắng thay đổi họ, không phán xét họ, không chỉ trích họ, không áp đặt ý kiến của mình lên họ, chúng ta sẽ có những mối quan hệ tốt đẹp hơn, ít xung đột hơn, ít căng thẳng hơn, và nhiều sự thấu hiểu, đồng cảm, và yêu thương hơn. Chấp nhận không có nghĩa là đồng ý với tất cả mọi điều, mà là tôn trọng sự khác biệt, và tìm cách chung sống hòa bình với người khác.
Tăng cường khả năng phục hồi: Khi chúng ta chấp nhận những khó khăn, thử thách, thất bại, mất mát… như một phần tất yếu của cuộc sống, không coi chúng là những thảm họa, những bi kịch, hay những dấu chấm hết, chúng ta sẽ có khả năng phục hồi nhanh hơn sau những cú sốc, những tổn thương, những biến cố, và tiếp tục tiến lên phía trước. Chấp nhận là nền tảng của sức mạnh tinh thần và khả năng vượt khó.
Sống trọn vẹn hơn: Khi chúng ta chấp nhận hiện tại, không hối tiếc về quá khứ, không lo lắng về tương lai, không bám víu vào những điều đã mất, không sợ hãi những điều chưa đến, chúng ta sẽ có thể sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, tận hưởng những gì đang có, trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống, và tìm thấy niềm vui, hạnh phúc, và ý nghĩa trong từng hơi thở, trong từng bước đi, trong từng hành động. Chấp nhận là chìa khóa để sống trong hiện tại, và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn nhất.

Như vậy, chấp nhận là một nghệ thuật, một kỹ năng, một thái độ sống, và một con đường dẫn đến sự bình an nội tâm, sức mạnh tinh thần, hạnh phúc, và ý nghĩa cuộc sống. Nó không phải là một điều dễ dàng, không phải là một điều tự nhiên, mà đòi hỏi sự rèn luyện, sự kiên trì, và sự thực hành thường xuyên. Nhưng kết quả mà nó mang lại là hoàn toàn xứng đáng.

Thực hành nghệ thuật chấp nhận trong cuộc sống hàng ngày

Chấp nhận không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là một kỹ năng sống thực tế, có thể rèn luyện và phát triển thông qua thực hành hàng ngày. Dưới đây là một số phương pháp cụ thể để bạn có thể bắt đầu áp dụng nghệ thuật chấp nhận vào cuộc sống của mình:

Nhận diện những gì không thể thay đổi

Bước đầu tiên, và quan trọng nhất, là nhận diện và phân biệt rõ ràng giữa những gì bạn có thể thay đổi và những gì bạn không thể thay đổi. Không phải mọi thứ trong cuộc sống đều nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Có những điều bạn có thể tác động, có thể cải thiện, có thể thay đổi bằng nỗ lực, ý chí, và hành động của mình. Nhưng cũng có những điều bạn hoàn toàn không thể thay đổi, dù bạn có muốn hay không, dù bạn có cố gắng đến đâu.

Ví dụ về những điều không thể thay đổi (hoặc rất khó thay đổi): quá khứ, thời tiết, hành động của người khác, quy luật tự nhiên, cái chết, một số bệnh tật, những biến cố bất ngờ…

Hãy tự hỏi bản thân: ‘Điều gì đang khiến bạn đau khổ, lo lắng, bất an, khó chịu? Điều đó có nằm trong tầm kiểm soát của bạn không? Bạn có thể làm gì để thay đổi nó không? Nếu câu trả lời là không, thì hãy học cách chấp nhận nó. Đừng lãng phí thời gian, năng lượng, và tâm trí vào việc chống lại, than vãn, hay oán trách những điều mà bạn không thể thay đổi.

Viết ra giấy những điều bạn không thể thay đổi, như một cách để chính thức chấp nhận.

Thay đổi thái độ

Khi bạn đã nhận diện được những gì không thể thay đổi, bước tiếp theo là thay đổi thái độ của bạn đối với chúng. Thay vì chống đối, phủ nhận, than vãn, oán giận, đổ lỗi, hay tự trách mình, hãy tập trung vào những gì bạn có thể làm, thay vì những gì bạn không thể làm. Hãy tìm kiếm những mặt tích cực, những bài học, những cơ hội trong mọi hoàn cảnh, dù là khó khăn hay thuận lợi.

Thay vì hỏi: ‘Tại sao điều này lại xảy ra với tôi?’, ‘Tại sao tôi lại bất hạnh như vậy?’, ‘Tại sao cuộc đời lại bất công như vậy?’…, hãy hỏi: ‘Tôi có thể học được gì từ điều này?’, ‘Tôi có thể làm gì để vượt qua khó khăn này?’, ‘Tôi có thể sử dụng kinh nghiệm này để giúp đỡ người khác như thế nào?’, ‘Tôi có thể tìm thấy ý nghĩa gì trong hoàn cảnh này?’…

Hãy nhớ rằng, thái độ của bạn là một trong những điều mà bạn luôn luôn có thể kiểm soát, bất kể hoàn cảnh bên ngoài có như thế nào.

Thực hành chánh niệm (mindfulness)

Chánh niệm (mindfulness) là khả năng nhận biết một cách trọn vẹn, không phán xét những gì đang diễn ra trong thân thể, cảm xúc, suy nghĩ, và môi trường xung quanh của bạn, trong từng khoảnh khắc hiện tại. Thực hành chánh niệm có thể giúp bạn:

Tập trung vào hiện tại, không bị cuốn theo những suy nghĩ về quá khứ hay tương lai.
Quan sát suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách khách quan, không đồng nhất mình với chúng, và không để chúng chi phối hành động của mình.
Nhận ra và chấp nhận những gì đang diễn ra, dù là dễ chịu hay khó chịu, mà không trốn tránh, phủ nhận, hay chống lại nó.
Giảm bớt căng thẳng, lo lắng, và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Các phương pháp thực hành chánh niệm

Thiền định: Ngồi yên, nhắm mắt, tập trung vào hơi thở, hoặc một đối tượng khác (như âm thanh, hình ảnh, cảm giác trên cơ thể…).
Yoga: Kết hợp các tư thế thể chất, kỹ thuật thở, và thiền định.
Đi bộ chánh niệm: Đi bộ chậm rãi, cảm nhận từng bước chân, cảm nhận sự tiếp xúc của bàn chân với mặt đất, cảm nhận không khí, ánh sáng, âm thanh xung quanh.
Ăn uống chánh niệm: Ăn chậm rãi, nhai kỹ, cảm nhận mùi vị, màu sắc, kết cấu của thức ăn.
Làm việc chánh niệm: Tập trung hoàn toàn vào công việc đang làm, không để tâm trí bị phân tán bởi những suy nghĩ khác.

Viết nhật ký

Viết nhật ký là một công cụ hữu ích để thực hành chấp nhận. Hãy ghi lại những suy nghĩ, cảm xúc, trải nghiệm, khó khăn, thách thức, thành công, thất bại, và những bài học của bạn mỗi ngày. Việc viết ra những điều này có thể giúp bạn:

Nhận diện và hiểu rõ hơn về bản thân, về những gì đang diễn ra trong cuộc sống của bạn.

Giải tỏa những cảm xúc tiêu cực, giảm bớt căng thẳng, lo lắng.
Tìm ra những giải pháp cho những vấn đề của bạn.
Nhìn nhận mọi việc một cách khách quan và toàn diện hơn.
Theo dõi sự tiến bộ của bạn trong việc thực hành chấp nhận.

Tìm kiếm sự hỗ trợ

Đôi khi, chúng ta cần sự hỗ trợ từ người khác để vượt qua những khó khăn, thử thách, và học cách chấp nhận những điều không như ý muốn. Đừng ngại chia sẻ những khó khăn của bạn với những người bạn tin tưởng (như gia đình, bạn bè, đồng nghiệp…), hoặc tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý, các nhà trị liệu, các cố vấn, hoặc các nhóm hỗ trợ.

Nói ra được, là đã giải quyết được một nửa vấn đề.

Chia sẻ gánh nặng với người khác có thể giúp bạn cảm thấy nhẹ nhõm hơn, có thêm động lực, có thêm góc nhìn, và tìm ra những giải pháp mà bạn không thể tự mình nhận ra.

Luyện tập lòng biết ơn

Luyện tập lòng biết ơn (gratitude) là một cách hiệu quả để chuyển hướng sự chú ý của bạn từ những điều tiêu cực, những điều không như ý muốn, những điều bạn không thể thay đổi, sang những điều tích cực, những điều tốt đẹp, những điều bạn đang có.

Tập trung vào những điều tốt đẹp, dù nhỏ, sẽ giúp bạn bớt tập trung vào những điều tiêu cực, những thứ bạn không thể thay đổi.
Mỗi ngày, hãy dành thời gian để suy ngẫm và ghi lại (hoặc nói ra) những điều mà bạn cảm thấy biết ơn trong cuộc sống. Đó có thể là những điều nhỏ nhặt (như một ngày nắng đẹp, một bữa ăn ngon, một nụ cười…), hoặc những điều lớn lao (như sức khỏe, gia đình, bạn bè, công việc…).

Lòng biết ơn giúp chúng ta nhận ra rằng, dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, vẫn luôn có những điều tốt đẹp để trân trọng, và những lý do để cảm thấy hạnh phúc.

Thực hành nghệ thuật chấp nhận là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự kiên trì, sự nỗ lực, và sự thực hành thường xuyên. Không có một công thức thần kỳ, không có một phép màu, và không có một điểm dừng. Nhưng mỗi bước tiến trên con đường này, dù nhỏ bé, đều có ý nghĩa, đều đáng giá, và đều mang lại cho chúng ta sự bình an, sức mạnh, và hạnh phúc.

ĐỌC THÊM: ABSURDISM VÀ SỰ NỔI LOẠN: ĐỐI DIỆN VỚI SỰ PHI LÝ NHƯ THẾ NÀO?

Kết luận

Chấp nhận không phải là sự đầu hàng, sự thụ động, mà là một thái độ chủ động, tích cực, một sự lựa chọn khôn ngoan để giải phóng bản thân khỏi những đau khổ không cần thiết, và để tìm thấy sự bình yên, hạnh phúc trong cuộc sống.

Tôi tin rằng, nghệ thuật chấp nhận là một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà chúng ta có thể học hỏi trong cuộc đời. Nó không phải là một điều dễ dàng, nhưng nó là một điều hoàn toàn có thể, và nó có thể mang lại cho chúng ta một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Hãy suy ngẫm về những điều bạn đang không chấp nhận trong cuộc sống của mình. Điều gì đang khiến bạn đau khổ? Bạn có thể làm gì để chấp nhận nó, và để buông bỏ nó?

Hãy bắt đầu thực hành nghệ thuật chấp nhận ngay hôm nay. Hãy tập trung vào hiện tại, hãy thay đổi thái độ của bạn, và hãy tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết. Bạn sẽ thấy cuộc sống của mình trở nên nhẹ nhàng hơn, bình yên hơn, và hạnh phúc hơn.

Chấp nhận là buông bỏ những gì không thể thay đổi, để tập trung sức mạnh vào những gì có thể. Đó không phải là sự kết thúc, mà là sự khởi đầu của một hành trình mới – hành trình của sự tự do, bình an, và trưởng thành.