By Giữa khung cảnh ồn ào náo nhiệt của nhà ga Manchester năm 1990, trên chuyến tàu chậm rãi lăn bánh về phía London, một ý tưởng kỳ diệu đã nhen nhóm trong tâm trí J.K. Rowling: câu chuyện về cậu bé phù thủy Harry Potter với vết sẹo hình tia chớp và hành trình phiêu lưu đầy phép thuật của cậu tại trường Hogwarts. Ít ai ngờ rằng, hạt mầm tưởng chừng mong manh ấy lại có thể vươn mình trở thành một hiện tượng văn học làm say mê hàng triệu độc giả trên khắp thế giới.
Thế nhưng, hành trình hiện thực hóa giấc mơ của J.K. Rowling không hề trải đầy hoa hồng. Là một bà mẹ đơn thân, phải chật vật kiếm sống và nuôi con nhỏ, bà gặp vô vàn khó khăn trong cuộc sống. Bản thảo Harry Potter và Hòn đá Phù thủy tâm huyết của bà bị 12 nhà xuất bản lần lượt từ chối. Tương lai mờ mịt, bế tắc bao trùm…
Vậy điều gì đã thắp lên ngọn lửa hy vọng trong J.K. Rowling, giúp bà kiên cường vượt qua những thử thách ngang trái để rồi gặt hái thành công vang dội như ngày hôm nay? Liệu chỉ đơn giản là sự kiên trì, hay còn có những yếu tố nào khác ẩn chứa bên trong? Câu chuyện của J.K. Rowling chính là cánh cửa mở ra cuộc hành trình khám phá ranh giới mong manh giữa kiên trì và cố chấp, giữa thành công và thất bại.
J.K. Rowling,
Kiên trì: Hành trình vượt qua thử thách
Câu chuyện của J.K. Rowling đã cho chúng ta thấy sức mạnh phi thường của sự kiên trì. Vậy, kiên trì thực sự là gì? Nó có những đặc điểm nào nổi bật?
Kiên trì có thể được hiểu là khả năng theo đuổi mục tiêu dài hạn mặc dù gặp phải khó khăn, thách thức. Nó là ngọn lửa bền bỉ trong tâm hồn, thúc đẩy chúng ta tiến về phía trước, vượt qua bão giông để vươn tới bến bờ mơ ước.
Hãy nhìn vào Eliud Kipchoge, vận động viên marathon người Kenya. Với sự kiên trì tập luyện không ngừng nghỉ, anh đã phá vỡ kỷ lục thế giới marathon, trở thành người đầu tiên chạy cự ly 42,195km dưới 2 giờ. Kipchoge chia sẻ: Không có con đường nào dẫn đến thành công mà trải đầy hoa hồng. Chỉ có sự kiên trì, nỗ lực mới giúp chúng ta chạm đến ước mơ.
Eliud Kipchoge
Tuy nhiên, kiên trì không đồng nghĩa với việc cố chấp, bảo thủ. Kiên trì thực sự là một hành trình linh hoạt, sáng tạo và biết lắng nghe. Nó bao gồm những đặc điểm sau:
- Linh hoạt: Người kiên trì biết điều chỉnh phương pháp, chiến lược khi cần thiết. Họ không ngại thay đổi, thử nghiệm những cách tiếp cận mới để tìm ra con đường tối ưu nhất. Hãy nhớ đến câu chuyện của Harland Sanders, người sáng lập KFC. Ông đã phải thay đổi công thức gà rán và mô hình kinh doanh nhiều lần trước khi tìm ra công thức vàng cho thương hiệu của mình.
- Lắng nghe: Người kiên trì luôn sẵn sàng tiếp thu ý kiến phản hồi, học hỏi từ sai lầm và không ngừng hoàn thiện bản thân. Steve Jobs từng bị sa thải khỏi chính công ty do mình sáng lập, nhưng ông không gục ngã. Ông đã lắng nghe, học hỏi từ thất bại đó và quay trở lại với một tầm nhìn mới, tạo ra những sản phẩm công nghệ huyền thoại làm thay đổi thế giới.
- Tôn trọng: Kiên trì còn là biết tôn trọng bản thân, biết dừng lại khi cần thiết. Đôi khi, việc buông bỏ một mục tiêu không phù hợp cũng là một cách thể hiện sự kiên trì và trí tuệ. Có những nghệ sĩ dù đã có thành công nhất định trong lĩnh vực âm nhạc, nhưng họ nhận ra đam mê thực sự của mình là hội họa và quyết định rẽ sang một con đường mới.
Như vậy, kiên trì không chỉ là sự bền bỉ, cương quyết, mà còn là sự linh hoạt, thông minh và biết lắng nghe. Nó là một hành trình đòi hỏi sự nỗ lực, phấn đấu không ngừng cùng với một tâm thế cởi mở, sẵn sàng học hỏi và thay đổi.
ĐỌC THÊM: LÀM THẾ NÀO ĐỂ RÈN LUYỆN TINH THẦN KIÊN TRÌ VÀ BỀN BỈ?
Cố chấp: Con dao hai lưỡi
Nếu kiên trì là ngọn lửa soi sáng con đường dẫn đến thành công, thì cố chấp lại giống như một bức tường chắn ngang, ngăn cản chúng ta tiến về phía trước. Vậy, cố chấp là gì? Nó khác biệt với kiên trì như thế nào?
Hãy cùng ngược dòng thời gian, trở về nước Pháp thế kỷ 19, gặp gỡ Pierre Curie – nhà vật lý học lỗi lạc, người cùng vợ là Marie Curie khám phá ra hai nguyên tố phóng xạ Polonium và Radium. Công trình nghiên cứu của họ đã tạo nên một cuộc cách mạng trong khoa học, mở ra kỷ nguyên mới cho vật lý hạt nhân.
Thế nhưng, ít ai biết rằng, trước khi đạt được thành tựu vang dội này, Pierre Curie đã từng có một khoảng thời gian dài lạc lối trong vùng đất của sự cố chấp. Ông say mê nghiên cứu về tia N – một loại tia bí ẩn mà ông tin rằng có thể thay đổi nhận thức của con người về thế giới.
Pierre Curie
Dù nhiều nhà khoa học khác không thể tái tạo thí nghiệm của Pierre Curie và bắt đầu nghi ngờ về sự tồn tại của tia N, ông vẫn cố chấp bảo vệ quan điểm của mình. Ông tiếp tục thực hiện các thí nghiệm, bỏ qua những lời phản biện, thậm chí còn công bố những phát hiện mới mà không có bằng chứng xác thực.
Pierre Curie đang trình bày phát hiện về tia N trước hội đồng khoa học, với vẻ mặt kiên định nhưng có chút căng thẳng. Cuối cùng, sự thật đã được phơi bày. Tia N chỉ là một ảo giác, một sản phẩm của trí tưởng tượng phong phú. Pierre Curie đã phải chịu đựng sự chỉ trích gay gắt từ cộng đồng khoa học, danh tiếng của ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Câu chuyện của Pierre Curie cho thấy ranh giới giữa kiên trì và cố chấp thật sự mong manh. Khi niềm tin vào một ý tưởng vượt quá giới hạn của lý trí, khi ta từ chối nhìn nhận thực tế và lắng nghe những ý kiến trái chiều, khi đó, sự kiên trì đã biến thành cố chấp.
Cố chấp thường được hiểu là sự bám víu mù quáng vào một ý tưởng, quan điểm hay phương pháp nào đó, dù đã thấy rõ sự sai lầm hoặc bất hợp lý. Nó giống như việc ta cố đấm ăn xôi, không chịu nhìn nhận thực tế, không chịu thay đổi, dẫn đến những hậu quả tiêu cực.
Cố chấp thường biểu hiện qua những đặc điểm sau
- Bảo thủ, không tiếp thu: Người cố chấp thường có xu hướng bảo thủ, khép kín, không muốn tiếp thu những ý kiến khác biệt hoặc những góc nhìn mới. Họ cho rằng mình luôn đúng và không cần phải thay đổi.
- Thiếu linh hoạt, cứng nhắc: Người cố chấp thường rất cứng nhắc trong suy nghĩ và hành động. Họ khó thích nghi với những thay đổi của môi trường, khó chấp nhận những điều mới mẻ.
- Không tôn trọng bản thân và người khác: Cố chấp khiến con người ta trở nên ích kỷ, chỉ quan tâm đến quan điểm của riêng mình mà không quan tâm đến cảm xúc, suy nghĩ của người khác. Họ thậm chí có thể làm tổn thương người khác để bảo vệ quan điểm của mình.
Cố chấp giống như một con dao hai lưỡi. Nó có thể giúp chúng ta vượt qua khó khăn trong một số trường hợp, nhưng đồng thời cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, nhận biết và kiểm soát sự cố chấp là điều vô cùng quan trọng trên con đường đi đến thành công.
Ranh giới mong manh giữa kiên trì và cố chấp
Kiên trì và cố chấp, đôi khi chỉ cách nhau gang tấc. Giống như người leo núi, nếu không cẩn trọng, ta có thể bước hụt chân trên ranh giới mong manh ấy, từ đỉnh cao của quyết tâm rơi xuống vực thẳm của sự mù quáng.
Hughes là một người đầy tham vọng và kiên trì. Ông đã đạt được nhiều thành công vang dội trong sự nghiệp, từ việc sản xuất những bộ phim bom tấn Hollywood đến việc thiết kế và lái thử những chiếc máy bay hiện đại nhất thế giới. Tuy nhiên, cuộc đời Hughes cũng là một minh chứng cho thấy sự kiên trì có thể dẫn đến cố chấp như thế nào.
Vào những năm cuối đời, Hughes mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) nghiêm trọng. Nỗi sợ hãi vi trùng và sự cố chấp theo đuổi sự hoàn hảo khiến ông tự giam mình trong phòng khách sạn suốt nhiều năm, cắt đứt mọi liên lạc với thế giới bên ngoài. Ông kiên quyết tuân thủ những thói quen kỳ quặc, lặp đi lặp lại những hành động vô nghĩa, và từ chối mọi sự giúp đỡ từ người khác.
Hughes cố chấp tin rằng cách ly với thế giới bên ngoài là cách duy nhất để bảo vệ bản thân khỏi vi trùng và duy trì sự kiểm soát tuyệt đối với cuộc sống. Sự kiên trì bảo vệ những ý tưởng và hành vi phi lý này đã biến ông từ một thiên tài trở thành một con người cô độc, bị ám ảnh và tàn tạ cả về thể chất lẫn tinh thần.
Câu chuyện của Howard Hughes là một lời nhắc nhở đau lòng về cái giá phải trả cho sự cố chấp. Nó cho thấy ranh giới mong manh giữa kiên trì và cố chấp, giữa quyết tâm và mù quáng. Sự kiên trì, khi được điều hướng đúng đắn, có thể là động lực thúc đẩy ta vươn tới thành công. Nhưng khi nó biến thành cố chấp, nó có thể hủy hoại chính ta.
Câu chuyện này khác biệt với ví dụ về nhà khoa học ở chỗ, nó không chỉ nói về sai lầm trong nhận thức, mà còn xoáy sâu vào tâm lý và hành vi của con người. Nó cho thấy cố chấp không chỉ cản trở sự phát triển, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của chính chúng ta.
Từ câu chuyện này, ta nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc phân biệt kiên trì và cố chấp. Nó thúc đẩy chúng ta suy ngẫm về cách ứng xử của bản thân trong cuộc sống, học cách lắng nghe, tiếp thu và điều chỉnh để tránh rơi vào cái bẫy của sự cố chấp.
Bám đá vững chắc: Trở thành người leo núi thông thái
Cố chấp giống như một cơn gió mạnh, có thể cuốn phăng ta khỏi vách núi cheo leo của sự kiên trì. Để bám đá vững chắc, trở thành người leo núi thông thái trên hành trình chinh phục đỉnh cao của mục tiêu, bạn cần trang bị cho mình những kỹ năng sau:
La bàn nội tâm
Hãy thường xuyên soi chiếu bản thân, như người leo núi dừng lại để quan sát địa hình: Tự hỏi mình: Mình đang ở đâu trên bản đồ hành trình?, Con đường phía trước có những chướng ngại gì?, Mình có cần điều chỉnh hướng đi không?… Đôi khi, việc dừng lại để nhìn nhận lại bản thân cũng quan trọng như việc tiến về phía trước.
- Ghi chép hành trình: Hãy tưởng tượng bạn đang viết một cuốn nhật ký leo núi, ghi lại từng bước chân, từng cảm xúc, từng khó khăn và thành công trên con đường theo đuổi mục tiêu. Những dòng ghi chép chân thực ấy sẽ là kim chỉ nam giúp bạn nhận ra những điểm mù, những khuynh hướng của bản thân và điều chỉnh kịp thời.
- Tìm kiếm người đồng hành tin cậy: Trong hành trình leo núi, ta luôn cần những người bạn đồng hành để cùng nhau vượt qua thử thách. Hãy chia sẻ với những người bạn tin tưởng, những người thầy, những người cố vấn… Họ sẽ là gương phản chiếu giúp bạn nhìn nhận bản thân một cách khách quan hơn, đồng thời cung cấp cho bạn những lời khuyên bổ ích.
Tư duy linh hoạt như dây leo
- Mở rộng tầm nhìn: Giống như người leo núi quan sát toàn cảnh trước khi chọn lối đi, hãy luôn mở rộng tầm nhìn của mình bằng cách đọc sách, báo, tham gia các khóa học, hội thảo… để cập nhật kiến thức, mở rộng góc nhìn và tiếp cận với những ý tưởng mới.
- Thử những bức tường mới: Đừng ngại thử nghiệm những phương pháp mới, những con đường mới, giống như người leo núi thử sức với những bức tường đá khác nhau. Mỗi lần thử nghiệm là một cơ hội để bạn học hỏi, phát triển và khám phá tiềm năng của bản thân.
- Biến vết trượt chân thành bài học: Trên hành trình leo núi, vết trượt chân là điều không thể tránh khỏi. Hãy chấp nhận thất bại như một phần của cuộc sống, biến nó thành bài học kinh nghiệm quý báu và tiếp tục tiến về phía trước.
ĐỌC THÊM: CÁCH ĐỂ CHẤP NHẬN THẤT BẠI NHƯ MỘT PHẦN CỦA CUỘC SỐNG?
Lắng nghe cơ thể và trái tim
- Cân bằng giữa lý trí và cảm xúc: Giống như người leo núi phải cân bằng cơ thể để giữ thăng bằng, bạn cũng cần cân bằng giữa lý trí và cảm xúc. Hãy để lý trí dẫn dắt, nhưng cũng đừng bỏ qua những tín hiệu của trái tim.
- Hít thở sâu để kiểm soát cảm xúc tiêu cực: Khi gặp phải khó khăn, thử thách, hãy hít thở sâu để kiểm soát những cảm xúc tiêu cực như sợ hãi, tức giận, ghen tị… để chúng không chi phối lý trí và hành động của bạn.
- Tìm kiếm sự cân bằng trong mọi việc: Cân bằng giữa kiên trì và linh hoạt, giữa mục tiêu và hiện thực, giữa công việc và cuộc sống… Sự cân bằng sẽ giúp bạn có một hành trình vững chắc và hạnh phúc hơn.
Biết đóng neo và xuống núi khi cần thiết
- Đóng neo vào những tiêu chí rõ ràng: Hãy xác định rõ những tiêu chí để đánh giá sự tiến bộ, thành công hoặc thất bại của mình, giống như người leo núi đóng neo vào vách đá để đảm bảo an toàn.
- Xác định điểm xuống núi: Không phải mọi cuộc leo núi đều dẫn đến đỉnh cao. Hãy dũng cảm xác định điểm xuống núi khi cần thiết, khi mục tiêu không còn phù hợp hoặc con đường trở nên quá nguy hiểm.
- Trân trọng hành trình: Đôi khi, hành trình quan trọng hơn đích đến. Hãy trân trọng những bài học, những trải nghiệm mà bạn có được trên con đường theo đuổi mục tiêu, dù kết quả cuối cùng như thế nào.
Bằng cách trang bị cho mình những kỹ năng này, bạn sẽ trở thành một người leo núi thông thái, vừa có thể kiên trì với đam mê, vừa biết cách bảo vệ bản thân và tránh được những cạm bẫy của sự cố chấp.
ĐỌC THÊM: HỌC CÁCH CHẤP NHẬN BUÔNG TAY ĐỂ HIỂU ĐƯỢC ĐIỀU GÌ THỰC SỰ ĐÁNG GIỮ
Kết luận
Trên hành trình chinh phục những đỉnh cao của cuộc sống, kiên trì chính là người bạn đồng hành không thể thiếu. Như tia nắng ấm áp soi sáng con đường, kiên trì thắp lên ngọn lửa hy vọng, thúc đẩy ta vượt qua giông bão, kiên định với ước mơ. Câu chuyện của J.K. Rowling, Eliud Kipchoge, Harland Sanders… là những minh chứng hùng hồn cho sức mạnh phi thường của sự kiên trì.
Tuy nhiên, hành trình ấy không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng. Cố chấp, như một cái bẫy ẩn mình trên đường đi, có thể khiến ta lạc lối, vấp ngã và đánh mất chính mình. Hình ảnh Howard Hughes về già, cô độc và tàn tạ trong căn phòng khách sạn là một lời cảnh tỉnh đầy xót xa về hệ lụy của sự cố chấp.
Vậy, làm sao để vừa có thể kiên trì với đam mê, vừa tránh được cạm bẫy của sự cố chấp? Hãy nhớ rằng, kiên trì thực sự không chỉ là sự bền bỉ, cương quyết, mà còn là sự linh hoạt, sáng suốt và biết lắng nghe. Hãy luôn soi chiếu bản thân, mở rộng tầm nhìn, cân bằng giữa lý trí và cảm xúc, biết dừng lại khi cần thiết.
Cuộc sống là một hành trình khám phá bản thân không ngừng nghỉ. Trên hành trình ấy, hãy luôn mang theo trí tuệ bên cạnh sự kiên trì, để bạn có thể vững vàng bước đi, vượt qua mọi thử thách và tìm thấy hạnh phúc thực sự.
Hãy cùng chia sẻ và trao đổi để chúng ta cùng nhau học hỏi, trưởng thành và tìm ra con đường tối ưu nhất cho riêng mình.
