Hedonism và đạo đức: Hành động vì lạc thú cá nhân có phải là sai trái?

Chúng ta hãy cùng nhau hình dung những tình huống sau, nơi mà niềm vui, sự khoái lạc của cá nhân va chạm với những chuẩn mực đạo đức:

Tình huống 1 (Tiệc tùng và hậu quả): “Một nhóm bạn trẻ tổ chức một bữa tiệc thâu đêm, với đầy đủ rượu mạnh, ma túy, âm nhạc ầm ĩ, và những cuộc tình một đêm. Họ cảm thấy rất vui vẻ, rất phấn khích, rất tự do, và rất thỏa mãn trong khoảnh khắc đó. Nhưng hành động của họ có thể gây ra những hậu quả tiêu cực nghiêm trọng: nghiện ngập, bệnh tật, mang thai ngoài ý muốn, tổn hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần, phá vỡ các mối quan hệ, vi phạm pháp luật, và gây ra những nỗi đau khổ lâu dài cho bản thân và người khác. Liệu niềm vui nhất thời đó có xứng đáng với những hậu quả đó không? Hành động của họ có đúng đắn về mặt đạo đức?”

Tình huống 2 (Lừa dối để đạt lợi ích): “Một nhân viên kinh doanh, để đạt được doanh số, để được thăng chức, hoặc để có được một món hời, đã nói dối khách hàng về chất lượng sản phẩm, che giấu những thông tin quan trọng, hoặc thậm chí là lừa đảo khách hàng. Anh ta có thể cảm thấy vui vẻ, hài lòng, tự hào khi đạt được mục đích, kiếm được nhiều tiền, và được cấp trên khen thưởng. Nhưng hành động của anh ta là không trung thực, không công bằng, gây tổn hại đến khách hàng, làm mất uy tín của công ty, và vi phạm đạo đức kinh doanh. Liệu thành công đạt được bằng sự lừa dối có thực sự đáng giá?”

Tình huống 3 (Xả rác và sự thờ ơ): “Một người vứt rác bừa bãi ra đường, xuống sông, ra biển, hoặc bất kỳ nơi nào không phải là thùng rác, vì họ cảm thấy tiện lợi, nhanh chóng, và không muốn mất thời gian, công sức để tìm thùng rác, hoặc mang rác về nhà. Hành động của họ có thể không gây ra hậu quả trực tiếp, ngay lập tức cho cá nhân họ, nhưng nó góp phần vào việc gây ô nhiễm môi trường, làm mất mỹ quan đô thị, ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng, và gây hại cho hệ sinh thái. Liệu sự tiện lợi cá nhân có đáng để đánh đổi bằng sức khỏe và môi trường sống của tất cả mọi người?”

Tình huống 4 (Hình ảnh): “Hãy tưởng tượng một người đang ngồi một mình, thưởng thức một chiếc bánh kem ngon lành, béo ngậy, ngọt ngào, với vẻ mặt sung sướng, hài lòng. Nhưng xung quanh người đó, là những người đang đói khổ, gầy gò, xanh xao, không có gì để ăn, ánh mắt thèm thuồng, khao khát. Hình ảnh này gợi lên điều gì? Phải chăng, niềm vui của một người có thể trở thành nỗi đau của người khác? Phải chăng, sự theo đuổi khoái lạc cá nhân có thể dẫn đến sự bất công, sự bất bình đẳng, và sự vô cảm trong xã hội?”

“Con người, về mặt bản chất, luôn tìm kiếm niềm vui và tránh né đau khổ. Đó là một bản năng tự nhiên, một động lực cơ bản, giúp chúng ta sinh tồn và phát triển. Nhưng liệu hành động vì lạc thú cá nhân (pleasure), vì sự thỏa mãn những nhu cầu, mong muốn, và khao khát của bản thân, có phải lúc nào cũng là sai trái về mặt đạo đức? Có phải mọi hành động mang lại niềm vui cho chúng ta đều là xấu, và mọi hành động gây ra đau khổ cho chúng ta đều là tốt?”

“Chủ nghĩa khoái lạc (Hedonism) – một triết lý, một quan điểm sống cho rằng khoái lạc là điều tốt đẹp nhất, là mục tiêu cao nhất, là thước đo của mọi giá trị trong cuộc sống – có mâu thuẫn với đạo đức (Ethics) – hệ thống các quy tắc, chuẩn mực, nguyên tắc về hành vi đúng sai, tốt xấu, công bằng, bất công… trong xã hội? Liệu một người theo chủ nghĩa khoái lạc có thể đồng thời là một người có đạo đức? Hay họ buộc phải lựa chọn giữa việc sống vì khoái lạc và việc sống theo đạo đức?”

“Có thể dung hòa giữa chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức không? Có cách nào để vừa theo đuổi niềm vui, hạnh phúc cá nhân, vừa tuân thủ các quy tắc đạo đức, vừa đóng góp cho lợi ích chung của xã hội? Hay chúng ta buộc phải lựa chọn giữa một trong hai, giữa việc sống vì bản thân và việc sống vì người khác, giữa việc theo đuổi khoái lạc và việc sống có đạo đức?”

“Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá, tìm hiểu, và thảo luận về một trong những vấn đề đạo đức hóc búa nhất, gây tranh cãi nhất, và có ảnh hưởng sâu rộng nhất đến cuộc sống của con người: Mối quan hệ giữa Chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức.

Chúng ta sẽ

Tìm hiểu đạo đức là gì, các trường phái đạo đức khác nhau, và những nguyên tắc đạo đức cơ bản.
Phân tích mối quan hệ giữa chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức, những điểm tương đồng, những điểm khác biệt, và những mâu thuẫn (nếu có).
Xem xét các quan điểm đạo đức khác nhau về chủ nghĩa khoái lạc (ví dụ: chủ nghĩa vị lợi, đạo đức học nghĩa vụ, đạo đức học đức hạnh…).
Thảo luận về những tình huống thực tế, những ví dụ cụ thể để minh họa cho mối quan hệ giữa chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức.

Và cuối cùng, chúng ta sẽ cùng nhau tìm kiếm một câu trả lời thỏa đáng, một cách tiếp cận cân bằng, một giải pháp dung hòa cho câu hỏi: Hành động vì lạc thú cá nhân có phải là sai trái về mặt đạo đức? Hay chúng ta có thể vừa theo đuổi niềm vui, hạnh phúc cá nhân, vừa sống một cuộc đời có đạo đức, có trách nhiệm, và có ý nghĩa?”

Đạo đức (ethics) là gì? – các hệ thống đạo đức

Định nghĩa

“Đạo đức (Ethics), hay còn gọi là luân lý học, là một nhánh của triết học, nghiên cứu về những quy tắc, chuẩn mực, nguyên tắc, giá trị, lý tưởng… hướng dẫn hành vi của con người trong các mối quan hệ với bản thân, với người khác, với xã hội, và với thế giới xung quanh, giúp phân biệt đúng và sai, tốt và xấu, thiện và ác, công bằng và bất công, nên làm và không nên làm.”

“Đạo đức không phải là luật pháp. Luật pháp là những quy định bắt buộc, do nhà nước ban hành, và có tính cưỡng chế. Đạo đức là những quy tắc tự nguyện, dựa trên lương tâm, trách nhiệm, và ý thức của mỗi người. Vi phạm luật pháp có thể bị trừng phạt bởi nhà nước, nhưng vi phạm đạo đức có thể bị lên án bởi dư luận xã hội, hoặc tự trách bởi lương tâm của chính mình.”

“Đạo đức không phải là tôn giáo. Tôn giáo thường bao gồm những niềm tin về thế giới siêu nhiên, những giáo lý, những nghi lễ, và những quy tắc riêng. Đạo đức có thể dựa trên tôn giáo, nhưng không nhất thiết phải liên quan đến tôn giáo. Có những người không theo tôn giáo nào, nhưng vẫn có đạo đức.”

“Đạo đức thường liên quan đến trách nhiệm của chúng ta đối với người khác, với cộng đồng, với xã hội, với môi trường, và với thế giới nói chung. Nó đặt ra những câu hỏi như: Chúng ta nên sống như thế nào? Chúng ta nên đối xử với người khác như thế nào? Chúng ta có những nghĩa vụ gì đối với xã hội? Chúng ta có trách nhiệm gì đối với tương lai?”

Đạo đức trả lời câu hỏi: “Ta nên làm gì?”

Các hệ thống đạo đức phổ biến (đối chiếu với chủ nghĩa khoái lạc)

Chủ nghĩa vị lợi (Utilitarianism)

Nguyên tắc: Hành động đúng là hành động mang lại hạnh phúc lớn nhất (hoặc giảm thiểu đau khổ) cho số đông người.
Đối chiếu với chủ nghĩa khoái lạc: Chủ nghĩa vị lợi có thể được coi là một dạng của chủ nghĩa khoái lạc, nhưng là khoái lạc vị tha, quan tâm đến hạnh phúc của tất cả mọi người, chứ không chỉ bản thân. Tuy nhiên, chủ nghĩa vị lợi vẫn có thể xung đột với chủ nghĩa khoái lạc cá nhân, khi hạnh phúc của số đông đòi hỏi sự hy sinh của một số ít người.

“Hy sinh một người để cứu năm người?”

Đạo đức học nghĩa vụ (Deontology)

Nguyên tắc: Có những quy tắc đạo đức, những nghĩa vụ đạo đức tuyệt đối, phổ quát, bất biến, mà chúng ta phải tuân theo, bất kể hậu quả là gì.
Đối chiếu với chủ nghĩa khoái lạc: Đạo đức học nghĩa vụ hoàn toàn trái ngược với chủ nghĩa khoái lạc. Nó cho rằng, hành động đúng không phải là hành động mang lại khoái lạc, mà là hành động tuân theo nghĩa vụ đạo đức. Ví dụ, nói dối là sai trái, dù cho việc nói dối có thể mang lại lợi ích cho bản thân hoặc cho người khác.

“Không được làm điều sai, dù cho kết quả có tốt đẹp đến đâu.”

Đạo đức học đức hạnh (Virtue Ethics)

Nguyên tắc: Tập trung vào việc rèn luyện những đức tính tốt đẹp (như trung thực, công bằng, dũng cảm, khiêm tốn, trách nhiệm, lòng trắc ẩn…), và hành động theo những đức tính đó.
Đối chiếu với chủ nghĩa khoái lạc: Đạo đức học đức hạnh không trực tiếp phản đối khoái lạc, nhưng cho rằng, khoái lạc không phải là mục tiêu cao nhất của cuộc sống, mà là hệ quả của việc sống một cuộc đời có đức hạnh. Một người có đức hạnh sẽ tìm thấy niềm vui trong việc làm điều đúng, chứ không phải trong việc theo đuổi những khoái lạc tầm thường.

“Hãy trở thành một người tốt, và bạn sẽ hạnh phúc.”

Chủ nghĩa vị tha (Altruism)

Nguyên tắc: Luôn đặt lợi ích của người khác lên trên lợi ích của bản thân, sẵn sàng hy sinh bản thân vì người khác.
Đối chiếu với chủ nghĩa khoái lạc: Chủ nghĩa vị tha hoàn toàn trái ngược với chủ nghĩa khoái lạc cá nhân. Nó cho rằng, hạnh phúc đích thực không đến từ việc thỏa mãn những nhu cầu cá nhân, mà đến từ việc quan tâm, giúp đỡ, và yêu thương người khác.

Thuyết khế ước xã hội (Social Contract Theory)

Nguyên tắc: Con người từ bỏ một phần tự do của mình, tuân theo những quy tắc chung, để đổi lấy sự an toàn, trật tự, và lợi ích của việc sống trong một xã hội. Đạo đức được coi là một thỏa thuận ngầm giữa các thành viên trong xã hội.
Đối chiếu với chủ nghĩa khoái lạc: Thuyết khế ước xã hội không nhất thiết phản đối chủ nghĩa khoái lạc, nhưng cho rằng, để xã hội có thể tồn tại và phát triển, con người cần phải hạn chế sự vị kỷ của mình, và hợp tác với nhau vì lợi ích chung.

“Như vậy, có nhiều quan điểm đạo đức khác nhau về mối quan hệ giữa vị kỷ, vị tha, và hạnh phúc. Không có một câu trả lời duy nhất, đúng cho tất cả mọi người. Mỗi người cần phải tự mình suy ngẫm, tìm hiểu, và lựa chọn một hệ thống đạo đức phù hợp với giá trị, niềm tin, và hoàn cảnh của mình, để hướng dẫn hành động và định hướng cuộc sống.”

Chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức: Xung đột hay hòa giải?

Những xung đột tiềm tàng

Mối quan hệ giữa chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức là một vấn đề phức tạp, gây nhiều tranh cãi, và không có một câu trả lời đơn giản. Có những xung đột tiềm tàng giữa việc theo đuổi khoái lạc cá nhân và việc tuân thủ các quy tắc đạo đức, những xung đột này xuất phát từ bản chất của hai khái niệm này:

Khoái lạc cá nhân vs. lợi ích chung: Hành động vì khoái lạc cá nhân có thể gây hại cho người khác, cho cộng đồng, cho xã hội, hoặc cho môi trường.

Ví dụ

Xả rác bừa bãi để tiết kiệm thời gian và công sức cho bản thân, nhưng gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng.
Lừa đảo, gian lận, trộm cắp, tham nhũng… để kiếm tiền, đạt được danh vọng, hoặc thỏa mãn những ham muốn cá nhân, nhưng gây thiệt hại cho người khác, làm suy yếu niềm tin trong xã hội, và phá hoại nền kinh tế.
Nghiện ngập ma túy, rượu bia, cờ bạc, hoặc các chất kích thích khác để tìm kiếm khoái cảm, nhưng gây hại cho sức khỏe bản thân, gây ra những vấn đề cho gia đình, và trở thành gánh nặng cho xã hội.

“Khoái lạc của người này có thể là nỗi đau của người khác.”

Khoái lạc ngắn hạn vs. hạnh phúc lâu dài: Theo đuổi những khoái lạc ngắn hạn, tức thời, dễ dãi có thể khiến chúng ta bỏ lỡ những niềm vui lớn hơn, những giá trị bền vững hơn, những mục tiêu ý nghĩa hơn trong cuộc sống, và thậm chí là gây ra những hậu quả tiêu cực trong tương lai.

Ví dụ

Bỏ học, bỏ làm để đi chơi, tụ tập bạn bè, xem phim, chơi game… có thể mang lại niềm vui trong chốc lát, nhưng có thể khiến chúng ta mất đi cơ hội học tập, phát triển bản thân, xây dựng sự nghiệp, và đạt được những thành công lớn hơn trong tương lai.
Lười biếng, trì hoãn, không chịu làm việc, không chịu rèn luyện, không chịu học hỏi… có thể mang lại sự thoải mái tạm thời, nhưng có thể khiến chúng ta mất đi năng lực, kỹ năng, cơ hội, và khả năng thích nghi với cuộc sống.

“Hạnh phúc không phải là một cuộc chạy nước rút, mà là một cuộc chạy marathon.”

Khoái lạc vs. nghĩa vụ: Đôi khi, chúng ta phải làm những việc không mang lại khoái lạc, thậm chí là gây ra đau khổ, khó chịu, mệt mỏi, bất tiện, vì đó là nghĩa vụ, trách nhiệm của chúng ta, vì đó là điều đúng đắn cần phải làm, hoặc vì lợi ích của người khác, của cộng đồng, của xã hội.

Ví dụ

Chăm sóc người ốm đau, già yếu, tàn tật… có thể rất vất vả, mệt mỏi, và không có gì vui vẻ, nhưng đó là nghĩa vụ, trách nhiệm, và tình cảm của chúng ta đối với những người thân yêu.
Bảo vệ tổ quốc, tham gia nghĩa vụ quân sự… có thể rất nguy hiểm, gian khổ, và phải hy sinh nhiều thứ, nhưng đó là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi công dân đối với đất nước.
Làm việc chăm chỉ, nộp thuế đầy đủ, tuân thủ pháp luật… có thể không mang lại niềm vui trực tiếp, nhưng đó là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người đối với xã hội.

“Đôi khi, chúng ta phải làm những điều chúng ta không thích, vì đó là điều đúng đắn.”

Khoái lạc vs. đức hạnh: Một số hành động có thể mang lại khoái lạc, sự thỏa mãn nhất thời, nhưng lại trái với những đức tính tốt đẹp, những giá trị đạo đức, những chuẩn mực xã hội, và có thể gây ra hậu quả tiêu cực trong dài hạn.

Ví dụ

Nói dối để được khen, để trốn tránh trách nhiệm, để đạt được mục đích cá nhân… có thể mang lại lợi ích tạm thời, nhưng đó là hành động không trung thực, không công bằng, và có thể gây tổn hại đến người khác.
Trộm cắp, tham nhũng, lừa đảo… để có được tiền bạc, của cải, quyền lực… có thể mang lại sự thỏa mãn nhất thời, nhưng đó là những hành động phi pháp, vô đạo đức, và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Ngoại tình, phản bội… có thể mang lại khoái cảm thể xác, nhưng đó là hành động không chung thủy, không tôn trọng, và có thể gây ra nỗi đau cho người khác, phá vỡ hạnh phúc gia đình.

Những khả năng hòa giải

Tuy nhiên, chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức không phải lúc nào cũng xung đột, mâu thuẫn với nhau. Trong nhiều trường hợp, chúng có thể hòa hợp, bổ sung, và thậm chí là hỗ trợ lẫn nhau.

Khoái lạc có thể là một phần của đạo đức: Không phải mọi khoái lạc đều xấu, không phải mọi hành động mang lại khoái lạc đều phi đạo đức. Có những khoái lạc lành mạnh, chính đáng, có ích cho bản thân và người khác, và thậm chí là cần thiết cho cuộc sống.

Ví dụ: Niềm vui khi giúp đỡ người khác, niềm vui khi đạt được thành công sau quá trình nỗ lực, niềm vui khi được yêu thương, niềm vui khi học hỏi, khám phá, sáng tạo, niềm vui khi được sống hòa mình với thiên nhiên…

“Những khoái lạc này không chỉ không mâu thuẫn với đạo đức, mà còn góp phần xây dựng một cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc, và ý nghĩa.”

“Khoái lạc có giới hạn”: Chúng ta có thể theo đuổi khoái lạc, tận hưởng những niềm vui trong cuộc sống, nhưng phải có chừng mực, có giới hạn, có kiểm soát, không để cho khoái lạc chi phối hoàn toàn cuộc sống của mình, không để cho nó trở thành mục tiêu duy nhất, và không gây hại cho bản thân, người khác, và xã hội.

“Biết đủ” là chìa khóa để cân bằng giữa khoái lạc và đạo đức.”

ĐỌC THÊM: P10] LUẬT BIẾT ĐỦ: SERIES KHÁM PHÁ BÍ ẨN QUY LUẬT CUỘC SỐNG

Tập trung vào những khoái lạc lâu dài, bền vững, có ý nghĩa, xuất phát từ những giá trị nội tại, những mối quan hệ tốt đẹp, và sự phát triển bản thân, thay vì những khoái lạc ngắn hạn, tầm thường, dễ dãi, và có thể gây ra hậu quả tiêu cực.

“Khoái lạc vị tha”: Tìm kiếm niềm vui, sự hài lòng, và hạnh phúc trong việc mang lại hạnh phúc cho người khác, giúp đỡ người khác, đóng góp cho cộng đồng, và làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn. Khi chúng ta làm điều tốt cho người khác, chúng ta cũng cảm thấy tốt hơn về bản thân, và cuộc sống của chúng ta trở nên ý nghĩa hơn.

“Vị tha là cách tốt nhất để vị kỷ.”

Kết hợp khoái lạc với các giá trị khác: Không chỉ theo đuổi khoái lạc, mà còn theo đuổi những giá trị khác như trí tuệ, công bằng, lòng dũng cảm, sự trung thực, sự trách nhiệm, lòng trắc ẩn, sự khiêm tốn… Khi chúng ta sống một cuộc đời có giá trị, có mục đích, có ý nghĩa, chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc một cách tự nhiên, mà không cần phải cố gắng tìm kiếm nó.

“Chủ nghĩa khoái lạc có thể là 1 yếu tố trong cuộc sống, nhưng không phải là tất cả. Cần kết hợp với các giá trị khác”

“Như vậy, chủ nghĩa khoái lạc và đạo đức không nhất thiết phải xung đột với nhau. Chúng ta có thể vừa theo đuổi niềm vui, hạnh phúc cá nhân, vừa sống một cuộc đời có đạo đức, có trách nhiệm, và có ý nghĩa. Điều quan trọng là tìm thấy sự cân bằng, sự hài hòa, và sự khôn ngoan trong việc lựa chọn và hành động.”

Vượt lên chủ nghĩa khoái lạc: Hướng đến một đạo đức nhân bản

Lòng trắc ẩn, lòng biết ơn, sự kết nối, mục đích cao cả và phát triển bản thân là những con đường tìm thấy hạnh phúc, ý nghĩa cuộc sống, vượt lên trên khoái lạc thuần tuý.

Chánh niệm cũng là một công cụ để ta sống trọn vẹn hơn.

Kết lại, việc vượt lên trên chủ nghĩa khoái lạc không có nghĩa là từ bỏ hoàn toàn niềm vui, mà là tìm kiếm một nền tảng hạnh phúc vững chắc hơn, sâu sắc hơn, và ý nghĩa hơn, dựa trên những giá trị nhân bản, những mối quan hệ tốt đẹp, và sự đóng góp cho một thế giới tốt đẹp hơn.”

ĐỌC THÊM: [P12] HÀNH TRÌNH KHAI PHÁ: SỐNG CHÂN THỰC: BẠN CÓ ĐANG LÀM ĐIỀU ĐÓ?

Kết luận

“Chủ nghĩa khoái lạc, với quan điểm coi khoái lạc là mục đích tối thượng, là giá trị cao nhất, là thước đo của mọi hành động trong cuộc đời, có thể có những mâu thuẫn, những xung đột với đạo đức, với những quy tắc, chuẩn mực, và giá trị hướng dẫn hành vi của con người. Tuy nhiên, không phải mọi khoái lạc đều xấu, không phải mọi hành động mang lại khoái lạc đều phi đạo đức. Chúng ta hoàn toàn có thể tìm thấy sự cân bằng, sự hài hòa giữa việc theo đuổi khoái lạc và việc sống một cuộc đời đạo đức, có trách nhiệm, và có ý nghĩa. Điều quan trọng là phải có chừng mực, có giới hạn, có ý thức, có trí tuệ, có sự lựa chọn, và không để cho khoái lạc chi phối, điều khiển, hay làm tha hóa bản thân.”

“Cá nhân tôi tin rằng, khoái lạc là một phần quan trọng, một yếu tố không thể thiếu của cuộc sống, giống như muối trong thức ăn, giống như ánh sáng trong bóng tối, giống như nụ cười trong nước mắt. Nó mang lại cho chúng ta niềm vui, sự hứng khởi, sự thỏa mãn, và năng lượng để sống, làm việc, và yêu thương.

Tuy nhiên, khoái lạc không phải là tất cả, không phải là mục đích duy nhất, không phải là giá trị cao nhất, và không phải là thước đo của mọi thứ. Nếu chúng ta chỉ biết chạy theo khoái lạc, đắm chìm trong khoái lạc, bất chấp mọi thứ, thì chúng ta sẽ dễ dàng rơi vào con đường sai trái, gây ra những hậu quả tiêu cực cho bản thân, người khác, và xã hội. Chúng ta cần phải tìm kiếm một cuộc sống cân bằng, hài hòa, có ý nghĩa, có mục đích, có giá trị, và có đóng góp cho cộng đồng, cho xã hội, và cho thế giới. Chúng ta cần phải biết kết hợp khoái lạc với những giá trị khác như trí tuệ, đạo đức, trách nhiệm, lòng trắc ẩn, và tình yêu thương.”

“Tôi mong rằng, sau bài thuyết trình này, mỗi chúng ta sẽ dành thời gian để suy ngẫm về cách mà chúng ta đang sống, cách mà chúng ta đang theo đuổi khoái lạc, và cách mà chúng ta đang đối diện với những vấn đề đạo đức trong cuộc sống:
‘Bạn đang theo đuổi điều gì trong cuộc sống? Khoái lạc có phải là tất cả? Bạn có đang quá chú trọng vào việc tìm kiếm niềm vui, mà quên đi những giá trị khác? Hay bạn đang quá khắt khe với bản thân, không dám tận hưởng những niềm vui bình dị trong cuộc sống?’
‘Bạn có đang sống một cuộc đời đạo đức không? Bạn có đang tuân thủ những quy tắc, chuẩn mực, và giá trị mà bạn tin tưởng? Bạn có đang đối xử với người khác một cách công bằng, tôn trọng, và yêu thương? Bạn có đang đóng góp cho cộng đồng, cho xã hội, và cho thế giới?’
‘Bạn có thể làm gì để cân bằng giữa khoái lạc và đạo đức? Bạn có thể tìm kiếm những niềm vui lành mạnh, có ích, và có ý nghĩa như thế nào? Bạn có thể kết hợp khoái lạc với những giá trị khác như thế nào?'”

“Hãy bắt đầu bằng những hành động nhỏ, ngay từ hôm nay:

Hãy tận hưởng những niềm vui lành mạnh, đơn giản, và bình dị trong cuộc sống (ví dụ: đọc một cuốn sách hay, nghe một bản nhạc yêu thích, đi dạo trong công viên, nấu một bữa ăn ngon, trò chuyện với bạn bè, chơi đùa với trẻ con, ngắm nhìn thiên nhiên…).
Hãy quan tâm đến người khác nhiều hơn, hãy lắng nghe họ, hãy chia sẻ với họ, hãy giúp đỡ họ khi có thể.
Hãy làm những việc có ý nghĩa, dù là những việc nhỏ (ví dụ: giúp đỡ một người già qua đường, nhặt rác bỏ vào thùng, quyên góp cho một tổ chức từ thiện, tham gia một hoạt động tình nguyện…).
Hãy sống theo những giá trị mà bạn tin tưởng, hãy trung thực, hãy công bằng, hãy dũng cảm, hãy khiêm tốn, hãy có trách nhiệm, và hãy yêu thương.

Bạn sẽ thấy cuộc sống của mình trở nên tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn, ý nghĩa hơn, và trọn vẹn hơn.”

“Khoái lạc giống như gia vị của cuộc sống – nó làm cho món ăn thêm đậm đà, thêm hấp dẫn, thêm thú vị, nhưng không thể thay thế cho món ăn chính. Món ăn chính của cuộc đời là gì, tùy thuộc vào sự lựa chọn của mỗi chúng ta. Đó có thể là sự nghiệp, gia đình, tình yêu, sự cống hiến, sự sáng tạo, sự học hỏi, sự phát triển bản thân, hay bất kỳ điều gì khác mà bạn coi trọng. Quan trọng là chúng ta phải biết mình đang tìm kiếm điều gì, và chúng ta phải nỗ lực để đạt được điều đó, một cách đạo đức, có trách nhiệm, và có ý nghĩa.”