[P16] Giải mã câu nói: Asana không phải là để kiểm soát cơ thể, mà là để giải phóng cơ thể

Xin chào tất cả mọi người! Thật tuyệt vời khi được ở đây cùng các bạn hôm nay. Trước khi bắt đầu, tôi muốn hỏi các bạn một câu hỏi. Và tôi muốn các bạn hãy thật lòng trả lời nhé.

Có bao nhiêu người trong số các bạn ở đây… đã từng cảm thấy bị gò bó trong chính cơ thể mình? Cảm thấy căng cứng, mệt mỏi sau một ngày dài làm việc, hay thậm chí là… bị mắc kẹt trong những cơn đau nhức dai dẳng?

Trong những năm đầu tập Yoga, tôi luôn cố gắng kiểm soát cơ thể mình một cách tuyệt đối. Tôi bị ám ảnh bởi những tư thế hoàn hảo, đẹp mắt trên các tạp chí và video. Tôi muốn mình phải thật dẻo dai, phải thật mạnh mẽ. Tôi ép cơ thể mình vào những khuôn khổ mà tôi nghĩ là lý tưởng. Nhưng kết quả là gì? Những cơn đau vai dai dẳng, sự căng cứng ở lưng dưới, và… cảm giác thất vọng tràn trề. Tôi cảm thấy mất kết nối với chính cơ thể mình, và Yoga – thứ mà tôi từng yêu thích – bỗng trở thành một nguồn căng thẳng mới.

Và tôi nhận ra rằng tôi không hề đơn độc. Rất nhiều người, kể cả những người có vẻ ngoài rất dẻo dai và khỏe mạnh, cũng đang gặp phải vấn đề tương tự. Tôi có một người bạn, Linh, một vũ công ballet chuyên nghiệp. Cô ấy có thể thực hiện những động tác cực kỳ khó, những tư thế mà người bình thường chỉ có thể mơ ước. Nhưng cơ thể cô ấy, dù uyển chuyển đến đâu, lại luôn trong trạng thái căng cứng, gồng mình. Cô ấy chia sẻ với tôi rằng cô ấy cảm thấy bị giam cầm trong chính cơ thể mình. Và đó là lý do cô ấy tìm đến Yoga, không phải để kiểm soát cơ thể hơn nữa, mà để tìm kiếm sự giải phóng.

Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau giải mã một câu nói sâu sắc, một câu nói đã thay đổi hoàn toàn cách tôi nhìn nhận về Yoga, và thậm chí là… cách tôi sống. Đó là:

‘Asana không phải là để kiểm soát cơ thể, mà là để giải phóng cơ thể.’

Đây không chỉ là một câu nói đơn thuần, mà là một chân lý, một lời nhắc nhở về bản chất thực sự của Asana và Yoga. Nó là một lời mời gọi chúng ta buông bỏ sự kiểm soát, mở lòng đón nhận sự tự do, và kết nối sâu sắc với chính mình.

Và tôi tin rằng, khi chúng ta thực sự hiểu được điều này, khi chúng ta cảm nhận được sự giải phóng trong từng hơi thở, trong từng chuyển động, chúng ta sẽ không chỉ thay đổi cách chúng ta tập luyện, mà còn thay đổi cách chúng ta sống – một cuộc sống trọn vẹn hơn, hạnh phúc hơn.

Vậy, ‘kiểm soát’ ở đây có nghĩa là gì? Và tại sao nó lại đi ngược lại với tinh thần của Yoga, đi ngược lại với chính sự tự nhiên của cơ thể chúng ta?…

Asana không phải là để kiểm soát cơ thể

Khi nói đến ‘kiểm soát’ trong Asana, chúng ta không hề nói đến việc làm chủ cơ thể một cách tích cực – cái sự làm chủ mà đến từ việc luyện tập kiên trì, từ sự hiểu biết sâu sắc về cơ thể, và từ khả năng điều khiển các nhóm cơ một cách tinh tế. Không, hoàn toàn không phải vậy.

Ở đây, ‘kiểm soát’ mang một ý nghĩa tiêu cực, một ý nghĩa mà tôi tin rằng, rất nhiều người trong chúng ta, dù có ý thức hay không, đã từng mắc phải. Nó là sự ép buộc, sự gồng mình, một thứ tham vọng muốn thống trị, muốn nhào nặn cơ thể mình thành một hình mẫu lý tưởng nào đó – một hình mẫu mà chúng ta thường thấy nhan nhản trên mạng xã hội, trên các tạp chí, hay thậm chí là… từ chính những kỳ vọng quá cao của bản thân.

Hãy tưởng tượng thế này nhé: bạn đang cố gắng nhét một chiếc chân quá khổ vào một đôi giày quá chật, nhỏ hơn đến hai, ba cỡ. Bạn cố gắng ấn, bạn nhồi nhét, bạn bẻ cong các ngón chân, bạn vặn vẹo bàn chân của mình. Bạn làm đủ mọi cách, bất chấp cảm giác khó chịu, chỉ để đạt được mục đích là… xỏ vừa chân vào đôi giày đó. Và bạn biết điều gì sẽ xảy ra không? Chắc chắn là đau đớn rồi. Đau đến tê tái. Và nếu bạn cứ cố chấp, cứ tiếp tục hành hạ đôi chân của mình như vậy, thì tổn thương là điều không thể tránh khỏi. Những vết phồng rộp, những vết trầy xước, thậm chí là… biến dạng xương khớp.

Cơ thể chúng ta trong Asana cũng vậy. Khi chúng ta cố gắng kiểm soát nó một cách thô bạo, khi chúng ta bỏ ngoài tai những tín hiệu mà nó đang cố gắng gửi đến – những cơn đau nhói, những sự căng cứng, những giới hạn tự nhiên – thì chúng ta đang tự đẩy mình vào nguy hiểm.

Và các bạn biết không, cái khuynh hướng thích ‘kiểm soát’ này, nó không chỉ tồn tại trong phòng tập Yoga đâu. Nó len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống chúng ta. Chúng ta cố gắng kiểm soát công việc – phải đạt được thành tích này, phải thăng tiến đến vị trí kia, phải kiếm được bao nhiêu tiền. Chúng ta cố gắng kiểm soát các mối quan hệ – người yêu phải thế này, bạn bè phải thế kia, con cái phải thế nọ.

Chúng ta cố gắng kiểm soát người khác, muốn họ phải hành xử, phải suy nghĩ theo ý mình. Và thậm chí, tệ hơn nữa, chúng ta còn cố gắng kiểm soát cả những cảm xúc của chính mình – không được buồn, không được giận, không được yếu đuối, phải luôn luôn mạnh mẽ, phải luôn luôn tích cực. Chúng ta tự đặt ra cho mình những tiêu chuẩn khắc nghiệt, những kỳ vọng phi thực tế. Và rồi, khi mọi thứ không diễn ra như ý muốn, chúng ta lại rơi vào vòng luẩn quẩn của sự thất vọng, căng thẳng, và… bất hạnh.

Tôi hỏi các bạn, liệu cái sự ‘kiểm soát’ đó, liệu cái sự gồng mình đó, nó có thực sự mang lại cho chúng ta hạnh phúc không? Hay nó chỉ khiến chúng ta thêm xa rời chính mình, đánh mất đi sự tự do, và bỏ lỡ những điều tốt đẹp giản dị đang diễn ra xung quanh?

Và trong Asana, hậu quả của việc cố gắng ‘kiểm soát’ này còn rõ ràng hơn, trực tiếp hơn, và đôi khi là… đau đớn hơn rất nhiều.

Thứ nhất, chấn thương – một từ mà không một Yogi nào muốn nghe. Tôi còn nhớ như in cái ngày tôi bị chấn thương vai, một bài học đau đớn theo đúng nghĩa đen. Lúc đó, tôi đang cố gắng vào tư thế Chó Úp Mặt – Adho Mukha Svanasana. Tôi muốn vai mình phải mở thật rộng, thật hoàn hảo như trên ảnh, lưng phải thật thẳng tắp, gót chân phải chạm sàn bằng mọi giá. Tôi phớt lờ tất cả những tín hiệu đau nhức mà cơ thể đang gào thét. Tôi cứ ấn, cứ ép, cứ gồng. Và rồi, rắc! Một âm thanh khô khốc vang lên, kéo theo đó là một cơn đau nhói buốt chạy dọc theo vai tôi, lan xuống tận cánh tay. Tôi đã phải mất nhiều tháng vật lý trị liệu để hồi phục hoàn toàn. Và cho đến tận bây giờ, thỉnh thoảng, cơn đau đó vẫn ám ảnh tôi, nhắc nhở tôi về bài học đắt giá đó.

Thứ hai, căng thẳng tinh thần. Nghe có vẻ nghịch lý, đúng không? Yoga vốn được coi là một phương pháp thư giãn, giảm stress, nhưng chính cái sự cầu toàn, chính cái sự tập trung quá mức vào hình thức bên ngoài, vào việc ‘phải làm được’ tư thế này, ‘phải chinh phục’ tư thế kia, lại biến Asana thành một nguồn áp lực mới. Chúng ta tự đặt mình vào một cuộc đua không hồi kết, một cuộc đua với chính bản thân, với những người xung quanh, và với những hình mẫu ảo trên mạng. Sự lo lắng, sự sợ hãi thất bại, sự so sánh bản thân với người khác… tất cả những điều đó sẽ bóp nghẹt niềm vui trong việc tập luyện, rút cạn năng lượng của chúng ta, và khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, cả về thể chất lẫn tinh thần.

Và cuối cùng, nghịch lý thay – và đây là điều mà tôi đã phải trả giá rất nhiều để nhận ra – việc cố gắng ‘kiểm soát’ lại ngăn cản chính sự tiến bộ mà chúng ta khao khát. Khi cơ thể căng cứng, gồng mình, nó sẽ khóa chặt lại, nó sẽ chống đối lại mọi nỗ lực của chúng ta. Nó sẽ không thể mở ra, không thể thư giãn, không thể phát triển một cách tự nhiên và bền vững. Nó giống như một bông hoa bị ép trong một chiếc bình quá chật, không thể nào bung nở hết vẻ đẹp thuần khiết vốn có. Hoặc, nó giống như một dòng sông bị chặn đứng bởi một con đập, không thể nào chảy trôi một cách tự do ra biển lớn.

Vậy, nếu Asana không phải là để kiểm soát cơ thể – không phải là để bóp nghẹt nó, ép buộc nó, thống trị nó – thì nó để làm gì? Mục đích thực sự, ý nghĩa sâu xa của Asana là gì? Phải chăng, có một cách tiếp cận khác, một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, tự nhiên hơn, và hiệu quả hơn?

Mà là để giải phóng cơ thể

Vậy, Asana là để giải phóng cơ thể. Nhưng ‘giải phóng’ ở đây có nghĩa là gì? Nó có phải là một khái niệm mơ hồ, trừu tượng không? Hoàn toàn không.

Giải phóng, theo tôi, là mở ra, là buông bỏ, là cho phép. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng lại ẩn chứa một sức mạnh vô cùng to lớn.

Hãy hình dung thế này: bạn đang đứng trong một căn phòng tối tăm, ngột ngạt. Các cửa sổ đều đóng kín mít. Không khí tù đọng, nặng nề. Bạn cảm thấy khó thở, mệt mỏi. Và rồi, bạn quyết định mở tung tất cả các cánh cửa sổ. Ánh nắng chan hòa tràn vào, gió mát thổi tung mái tóc bạn. Bạn hít một hơi thật sâu, cảm nhận sự tươi mới, sống động lan tỏa khắp cơ thể. Đó chính là cảm giác của sự giải phóng.

Trong Asana, sự giải phóng này diễn ra trên nhiều cấp độ:

• Thể chất: Đó là khi bạn cảm thấy sự căng cứng trong cơ bắp dần tan biến, những tắc nghẽn trong khớp xương được tháo gỡ. Các cơ bắp được kéo giãn một cách tự nhiên, không gượng ép. Các khớp xương trở nên linh hoạt hơn, cho phép bạn di chuyển một cách dễ dàng và thoải mái.
• Năng lượng: Theo triết lý Yoga, trong cơ thể chúng ta có một dòng năng lượng sống gọi là Prana. Khi cơ thể bị căng cứng, tắc nghẽn, dòng chảy Prana này cũng bị gián đoạn, khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi, uể oải, thiếu sức sống. Asana, với sự kết hợp của chuyển động và hơi thở, giúp khơi thông dòng chảy này, mang lại cho chúng ta cảm giác tràn đầy năng lượng, tươi mới, và sống động.
• Cảm xúc: Các bạn có biết rằng, cơ thể và tâm trí chúng ta có một mối liên hệ mật thiết không? Những cảm xúc tiêu cực như lo lắng, sợ hãi, giận dữ… thường biểu hiện ra bên ngoài bằng sự căng cứng, co rút trong cơ thể. Và ngược lại, khi chúng ta giải phóng được những căng thẳng trong cơ thể, chúng ta cũng đồng thời giải phóng được những cảm xúc bị kìm nén đó. Chúng ta cảm thấy nhẹ nhõm hơn, thư thái hơn, và bình an hơn.
• Tinh thần: Và cuối cùng, ở cấp độ sâu sắc nhất, Asana giúp chúng ta mở rộng nhận thức, kết nối sâu sắc với bản thân. Khi chúng ta thực sự hiện diện trong cơ thể mình, lắng nghe những thông điệp mà nó gửi đến, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về bản thân, về những nhu cầu, những giới hạn, và những tiềm năng của mình. Chúng ta sẽ học cách yêu thương và trân trọng cơ thể mình hơn.

ĐỌC THÊM: [P15] GIẢI MÃ CÂU NÓI: YOGA LÀ SỰ TẬP TRUNG, CHÁNH NIỆM VÀ SỰ HIỆN DIỆN

Tôi nhớ có một lần, khi đang thực hiện tư thế Trăng Lưỡi Liềm – Anjaneyasana. Tôi đã cố gắng vào tư thế này rất nhiều lần trước đó, nhưng luôn cảm thấy căng cứng và khó chịu ở vùng hông. Nhưng hôm đó, thay vì cố gắng ép cơ thể mình, tôi quyết định thả lỏng, hít thở sâu, và lắng nghe. Và rồi, đột nhiên, tôi cảm thấy một sự giải tỏa lớn ở vùng hông.

Cảm giác như có một nút thắt vô hình nào đó được tháo gỡ. Một làn sóng nhẹ nhõm lan tỏa khắp cơ thể tôi. Tôi cảm thấy tự do hơn, thoải mái hơn, và kết nối với cơ thể mình hơn bao giờ hết.

Và bí quyết để đạt được sự giải phóng này, các bạn biết là gì không? Đó chính là hơi thở và chánh niệm.

• Hơi thở: Hơi thở chính là chiếc cầu nối giữa cơ thể và tâm trí. Khi bạn hít thở sâu và có ý thức, bạn đang mời gọi sự thư giãn, sự buông bỏ vào cơ thể. Bạn đang cung cấp oxy và năng lượng cho các cơ bắp, giúp chúng mềm mại hơn, dẻo dai hơn. Bạn đang làm dịu hệ thần kinh, giúp tâm trí trở nên tĩnh lặng hơn.
• Chánh niệm: Hãy hiện diện trong từng khoảnh khắc, lắng nghe cơ thể bạn một cách trọn vẹn. Đừng cố gắng ép buộc, đừng phán xét, đừng so sánh. Chỉ cần quan sát, cảm nhận, và cho phép. Cho phép cơ thể bạn được mở ra một cách tự nhiên, theo nhịp điệu của riêng nó.

ĐỌC THÊM: [P11] GIẢI MÃ CÂU NÓI: PRANAYAMA KHÔNG CHỈ LÀ KỸ THUẬT THỞ, MÀ LÀ NGHỆ THUẬT SỐNG

Và khi bạn thực hành Asana với tinh thần giải phóng này, bạn sẽ nhận thấy những thay đổi kỳ diệu không chỉ trên thảm tập, mà còn trong cả cuộc sống của bạn:

• Sức khỏe: Cơ thể bạn sẽ trở nên linh hoạt hơn, dẻo dai hơn. Những cơn đau nhức giảm dần. Tuần hoàn máu được cải thiện. Hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Bạn sẽ cảm thấy khỏe mạnh hơn, tràn đầy năng lượng hơn.
• Tinh thần: Những căng thẳng, lo lắng tan biến. Giấc ngủ trở nên sâu hơn, ngon hơn. Khả năng tập trung được nâng cao. Bạn sẽ cảm thấy bình an hơn, hạnh phúc hơn.
• Cuộc sống: Và quan trọng hơn cả, khi bạn giải phóng được cơ thể, bạn cũng sẽ giải phóng được tâm trí. Bạn sẽ mở lòng đón nhận những điều mới mẻ. Bạn sẽ tự tin hơn vào bản thân. Bạn sẽ sống một cuộc đời tự do hơn, trọn vẹn hơn, và ý nghĩa hơn.

Vậy nên, hãy nhớ, Asana không phải là một cuộc chinh phục, mà là một cuộc hành trình. Một hành trình khám phá và giải phóng bản thân. Một hành trình trở về với ngôi nhà thực sự của bạn – chính cơ thể bạn.

ĐỌC THÊM: [P17] GIẢI MÃ CÂU NÓI: ASANA LÀ PHƯƠNG TIỆN, KHÔNG PHẢI LÀ MỤC ĐÍCH

Kết luận

Vậy là chúng ta đã cùng nhau đi qua một hành trình – một hành trình khám phá ý nghĩa sâu xa của Asana, và rộng hơn là, của Yoga. Và tôi hy vọng rằng, sau buổi nói chuyện hôm nay, các bạn sẽ có một cái nhìn khác, một cái nhìn sâu sắc hơn về việc tập luyện, và thậm chí là… về cách chúng ta sống.

Hãy nhớ, Asana không phải là một cuộc chiến, không phải là một cuộc chinh phục, không phải là nơi để chúng ta thể hiện hay chứng tỏ bản thân. Nó không phải là về việc bạn trông như thế nào trong tư thế – chân bạn có đủ thẳng không, lưng bạn có đủ cong không, tay bạn có chạm đất không. Không, hoàn toàn không phải vậy.

Asana là một hành trình. Một hành trình trở về. Một hành trình khám phá và giải phóng chính cơ thể mình, tâm trí mình, và sâu thẳm bên trong – con người thật của mình. Yoga, và Asana nói riêng, là về việc bạn cảm thấy như thế nào, chứ không phải bạn trông như thế nào.

ĐỌC THÊM: MẬT MÃ YOGA P4: YOGA LÀ HÀNH TRÌNH CỦA BẢN THÂN, VƯỢT QUA BẢN THÂN, ĐỂ ĐẾN VỚI BẢN THÂN

Vì vậy, ngày mai, khi bạn bước lên thảm tập, tôi mời gọi bạn, hãy thử thay đổi cách tiếp cận của mình. Hãy tạm gác lại những mục tiêu, những kỳ vọng, những so sánh. Hãy buông bỏ sự kiểm soát, sự gồng mình, sự ép buộc. Thay vào đó, hãy lắng nghe cơ thể bạn, kết nối với hơi thở, và cho phép sự giải phóng được diễn ra – một cách tự nhiên, nhẹ nhàng, và trọn vẹn.

Và không chỉ trên thảm tập, hãy mang tinh thần này – tinh thần của sự buông bỏ, của sự chấp nhận, của sự giải phóng – vào cuộc sống hàng ngày của bạn. Hãy buông bỏ những gì không còn phục vụ bạn – những mối quan hệ độc hại, những công việc không mang lại niềm vui, những suy nghĩ tiêu cực. Hãy mở lòng đón nhận những điều mới mẻ, những thử thách, những cơ hội. Hãy sống một cuộc đời tự do hơn, trọn vẹn hơn, và ý nghĩa hơn – một cuộc đời mà bạn thực sự mong muốn.

Bởi vì, các bạn thân mến, cơ thể bạn là một ngôi đền linh thiêng. Đừng biến nó thành một nhà tù chật hẹp. Đừng giam cầm nó trong những khuôn khổ, những giới hạn, những kỳ vọng không thực tế.

Tôi có một người học viên, tên là Mai. Cô ấy đến với Yoga sau nhiều năm làm việc căng thẳng trong một môi trường đầy áp lực. Cơ thể cô ấy cứng đờ, tâm trí cô ấy mệt mỏi, và trái tim cô ấy… gần như đã nguội lạnh. Trong những buổi tập đầu tiên, cô ấy luôn cố gắng kiểm soát mọi thứ, từ hơi thở đến từng chuyển động nhỏ nhất. Cô ấy so sánh mình với những người khác, và cảm thấy tự ti, thất vọng.

Nhưng rồi, dần dần, cô ấy học cách buông bỏ. Cô ấy bắt đầu lắng nghe cơ thể mình, tôn trọng những giới hạn của nó, và chấp nhận bản thân mình một cách trọn vẹn. Và điều kỳ diệu đã xảy ra. Cơ thể cô ấy mở ra, tâm trí cô ấy thư thái, và trái tim cô ấy… sống lại. Cô ấy không chỉ tìm thấy sự bình an trên thảm tập, mà còn tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong cuộc sống. Cô ấy đã giải phóng được bản thân mình.

Và tôi tin rằng, mỗi người trong chúng ta đều có thể làm được điều đó. Chúng ta đều có thể giải phóng bản thân mình, giải phóng cơ thể mình, giải phóng tiềm năng vô hạn bên trong mình. Hãy bắt đầu ngay hôm nay, ngay bây giờ. Hãy hít một hơi thật sâu… và buông…