[P17] Giải mã câu nói: Asana là phương tiện, không phải là mục đích

Xin chào tất cả các bạn! Rất vui được gặp lại các bạn trong bài viết ngày hôm nay.

Trong buổi chia sẻ lần trước, chúng ta đã cùng nhau mở ra một cánh cửa, khám phá một chân lý quan trọng trong hành trình Yoga: Asana không phải là để kiểm soát cơ thể, mà là để giải phóng cơ thể – giải phóng khỏi những căng thẳng, những giới hạn, và những nỗi sợ hãi. Chúng ta đã ví cơ thể như một ngôi đền linh thiêng, và Asana, như một cách để thanh tẩy và kết nối với ngôi đền đó.

Và hôm nay, chúng ta sẽ đi sâu hơn nữa, xa hơn nữa vào bản chất của Asana. Chúng ta sẽ cùng nhau giải mã một câu nói khác, một câu nói tưởng chừng như đơn giản, nhưng lại ẩn chứa một triết lý sâu sắc, một chân lý có thể thay đổi hoàn toàn cách chúng ta nhìn nhận về việc tập luyện, và thậm chí là… cách chúng ta sống. Câu nói đó là:

‘Asana là phương tiện, không phải là mục đích.’

Để minh họa cho điều này, tôi muốn kể cho các bạn nghe câu chuyện về một người bạn của tôi, tên là Nam. Nam là một người rất đam mê Yoga, đặc biệt là Asana. Anh ấy có thể dành hàng giờ mỗi ngày trên thảm tập, say mê chinh phục những tư thế khó nhất, phức tạp nhất – những tư thế mà người ta thường gọi là ‘đỉnh cao’ của Yoga.

Anh ấy coi việc đạt được những tư thế đó là mục tiêu lớn nhất, là thước đo cho sự thành công của mình. Nhưng, các bạn biết không, càng cố gắng, Nam càng cảm thấy mất dần đi niềm vui ban đầu. Thay vào đó là sự lo lắng, thất vọng, và thậm chí là tức giận với chính bản thân mình mỗi khi không thực hiện được một tư thế nào đó. Anh ấy đã quên mất lý do tại sao anh ấy bắt đầu tập Yoga – để tìm kiếm sự bình an, sự kết nối, và sự trưởng thành về cả thể chất lẫn tinh thần. Anh ấy đã biến phương tiện thành mục đích.

Hoặc, hãy thử tưởng tượng thế này: bạn đang lái xe trên đường cao tốc để đến một bãi biển tuyệt đẹp. Chiếc xe, rõ ràng, là phương tiện giúp bạn di chuyển. Nhưng nếu bạn quá tập trung vào chiếc xe – vào việc nó có bóng bẩy không, có chạy êm không, có đầy đủ tiện nghi không – mà quên mất điểm đến là bãi biển với cát trắng, nắng vàng, và tiếng sóng vỗ rì rào, thì liệu chuyến đi đó có còn ý nghĩa nữa không? Có lẽ, bạn sẽ trở thành một chuyên gia về… các loại xe, nhưng lại chẳng bao giờ được tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên, chẳng bao giờ được thư giãn và kết nối với chính mình.

Câu nói ‘Asana là phương tiện, không phải là mục đích.’ nghe có vẻ đơn giản, phải không? Nhưng nó chứa đựng một triết lý sâu sắc về Yoga, và về cuộc sống. Nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc hiện diện, của việc tập trung vào quá trình, thay vì ám ảnh về kết quả.

ĐỌC THÊM: [P15] GIẢI MÃ CÂU NÓI: YOGA LÀ SỰ TẬP TRUNG, CHÁNH NIỆM VÀ SỰ HIỆN DIỆN

Và hiểu được điều này, thưa các bạn, sẽ giúp chúng ta tránh được những cạm bẫy thường gặp trong việc tập luyện – những áp lực, những so sánh, những chấn thương không đáng có. Nó sẽ dẫn dắt chúng ta đến một sự trưởng thành thực sự trên con đường Yoga – một sự trưởng thành không chỉ về thể chất, mà còn về tâm trí, tinh thần, và sự hiểu biết sâu sắc về bản thân.

Vậy, tại sao Asana thường bị hiểu sai là mục đích? Và điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta rơi vào cái bẫy đó?…

Asana không phải là mục đích

Trong thế giới hiện đại, với sự phát triển của mạng xã hội và văn hóa hình thể, chúng ta rất dễ bị cuốn vào một quan niệm sai lầm về Asana. Quan niệm đó coi Asana như là… mục đích.

Mục đích thường bị hiểu sai: Điều này biểu hiện ở nhiều khía cạnh

Thứ nhất, sự ám ảnh về hình thức bên ngoài. Nhiều người, đặc biệt là những người mới bắt đầu, nghĩ rằng mục đích của Asana là để có được một cơ thể dẻo dai, khỏe mạnh, đẹp như người mẫu trên tạp chí Yoga. Họ bị ám ảnh bởi những tư thế hoàn hảo, những đường cong tuyệt mỹ, và quên mất rằng, cơ thể mỗi người là khác nhau, và mỗi người có một hành trình riêng.

Thứ hai, coi Asana như một sự chinh phục. Họ coi Asana như một thử thách cần phải vượt qua, một cuộc thi cần phải chiến thắng, một bộ sưu tập các tư thế cần phải ‘check-in’. Họ lao vào tập luyện một cách điên cuồng, bất chấp những tín hiệu mà cơ thể đang gửi đến. Họ muốn chứng tỏ bản thân, muốn hơn thua với người khác.

Và thứ ba, sự so sánh và cạnh tranh không lành mạnh. Trong phòng tập, trên mạng xã hội, chúng ta rất dễ so sánh mình với người khác. Chúng ta thấy ai đó dẻo dai hơn, thực hiện được những tư thế khó hơn, và chúng ta cảm thấy tự ti, thua kém. Hoặc ngược lại, chúng ta thấy mình ‘giỏi’ hơn, và chúng ta sinh ra kiêu ngạo, coi thường người khác. Cả hai thái cực này đều độc hại, đều khiến chúng ta xa rời bản chất thực sự của Yoga.

Hậu quả của việc coi Asana là mục đích

Và khi chúng ta rơi vào cái bẫy này – cái bẫy coi Asana là mục đích – thì hậu quả, thưa các bạn, là vô cùng nghiêm trọng:

Đầu tiên, mất kết nối với bản thân. Khi chúng ta quá tập trung vào mục tiêu bên ngoài – vào việc phải thực hiện được tư thế này, phải đạt được đến trình độ kia – chúng ta sẽ bỏ quên hoàn toàn những gì đang diễn ra bên trong mình. Chúng ta không còn lắng nghe những cảm xúc, những suy nghĩ, những nhu cầu thực sự của cơ thể và tâm trí. Chúng ta trở thành những cỗ máy tập luyện, chứ không phải là những con người đang sống và cảm nhận.

ĐỌC THÊM: MẤT KẾT NỐI VỚI BẢN THÂN: HỆ QUẢ CỦA VIỆC CHẠY THEO TƯ THẾ YOGA HOÀN HẢO

Thứ hai, căng thẳng và áp lực. Áp lực phải ‘đạt được’, phải ‘thành công’, phải ‘hoàn hảo’ sẽ khiến chúng ta gồng mình, ép buộc cơ thể, và tạo ra một gánh nặng vô hình đè lên tâm trí. Thay vì mang lại sự thư giãn, Asana lại trở thành một nguồn stress mới, một cuộc đua không hồi kết.

Thứ ba, chấn thương. Và đây là hậu quả trực tiếp nhất, đau đớn nhất. Việc cố gắng vượt quá giới hạn của bản thân, phớt lờ những tín hiệu cảnh báo của cơ thể, có thể dẫn đến những chấn thương về thể chất – từ những cơn đau nhức dai dẳng đến những tổn thương nghiêm trọng, thậm chí là vĩnh viễn. Và không chỉ chấn thương thể chất, mà còn cả những tổn thương về tinh thần – sự thất vọng, chán nản, mất niềm tin vào bản thân.

Thứ tư, đánh mất niềm vui. Asana, vốn dĩ là một phương pháp để thư giãn, để kết nối với bản thân, để nuôi dưỡng tâm hồn, lại trở thành một gánh nặng, một nghĩa vụ, một việc phải làm. Chúng ta không còn cảm nhận được sự tươi mới, sự sống động, sự bình an trong từng hơi thở, trong từng chuyển động. Chúng ta đánh mất đi niềm vui thuần khiết của việc tập luyện.

Và cuối cùng,Chán nản, bỏ cuộc: Rất nhiều người, khi không đạt được những thành tựu Ảo ảnh trong asana, khi không chinh phục được các tư thế đỉnh cao, khi so sánh và thấy mình kém cỏi, họ sẽ sinh ra chán nản. Và tệ hơn nữa, họ sẽ bỏ cuộc, từ bỏ luôn cả việc tập luyện. Từ bỏ luôn cả một phương pháp tuyệt vời để rèn luyện Thân – Tâm.

ĐỌC THÊM: LÀM THẾ NÀO ĐỂ VƯỢT QUA CẢM GIÁC CHÁN NẢN KHI TẬP YOGA?

Vậy, nếu Asana không phải là mục đích, thì nó là gì? Nó đóng vai trò gì trong hành trình Yoga của chúng ta? Nó có ý nghĩa gì, nếu không phải là để chúng ta chinh phục những tư thế, khoe khoang những thành tích?

Asana là phương tiện

…Asana không phải là mục đích. Vậy, nó là gì? Nó là phương tiện. Phương tiện để làm gì?

Để hiểu rõ hơn, chúng ta hãy cùng nhau làm rõ khái niệm ‘phương tiện’. Phương tiện, hiểu một cách đơn giản, là công cụ, là cách thức, là con đường giúp chúng ta đạt được một mục đích cao hơn, xa hơn, ý nghĩa hơn.

Ví dụ nhé: Chiếc thuyền là phương tiện giúp chúng ta vượt qua sông, chứ không phải là mục đích của việc đóng thuyền. Cây bút là phương tiện giúp chúng ta ghi chép, lưu giữ kiến thức, chứ không phải là mục đích của việc sản xuất bút. Và Asana, cũng như vậy, là phương tiện – một phương tiện tuyệt vời, một phương tiện tinh tế – giúp chúng ta trên hành trình Yoga, chứ không phải là đích đến cuối cùng của hành trình đó.

Vậy, mục đích cao hơn đó là gì? Tại sao chúng ta lại thực hành Asana? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần nhìn vào triết lý sâu xa của Yoga, đặc biệt là con đường Raja Yoga – con đường tám nhánh mà có lẽ nhiều bạn ở đây đã quen thuộc.

Thứ nhất, chuẩn bị cho thiền định. Asana, với những chuyển động nhịp nhàng, với sự kết hợp của hơi thở, giúp làm dịu cơ thể, giải phóng những căng thẳng, giải tỏa những tắc nghẽn, và ổn định tâm trí. Nó giống như việc chúng ta dọn dẹp một căn phòng trước khi bày biện đồ đạc vậy. Cơ thể và tâm trí chúng ta, sau khi được ‘dọn dẹp’ bằng Asana, sẽ trở nên thông thoáng, sẵn sàng hơn cho việc thiền định sâu – một trạng thái mà ở đó, chúng ta có thể kết nối với bản chất thực sự của mình.

Thứ hai, kết nối Thân – Tâm – Trí. Trong cuộc sống bận rộn, chúng ta thường bị phân tán, mất kết nối với chính mình. Chúng ta quên mất rằng, cơ thể, tâm trí, và tinh thần là một thể thống nhất. Asana, với sự chú tâm vào từng chuyển động, từng hơi thở, giúp chúng ta ý thức rõ hơn về cơ thể mình, cảm nhận được những gì đang diễn ra bên trong, và hợp nhất thân, tâm, trí thành một. Nó giống như việc chúng ta kết nối lại những mảnh ghép rời rạc để tạo thành một bức tranh hoàn chỉnh.

Thứ ba, tự nhận thức. Asana, có thể nói, là một phòng thí nghiệm di động, một tấm gương phản chiếu chính chúng ta. Khi thực hành Asana, chúng ta có cơ hội quan sát bản thân một cách trung thực nhất – những điểm mạnh, những điểm yếu, những giới hạn, những tiềm năng. Chúng ta học cách lắng nghe cơ thể mình, tôn trọng những thông điệp mà nó gửi đến, và điều chỉnh việc tập luyện sao cho phù hợp nhất. Chúng ta khám phá ra những điều mà trước đây chúng ta chưa từng biết về bản thân mình.

Thứ tư, phát triển các phẩm chất. Asana không chỉ là bài tập thể chất, mà còn là một quá trình rèn luyện những phẩm chất tốt đẹp bên trong chúng ta. Khi chúng ta kiên trì vượt qua những khó khăn trong Asana, chúng ta đang rèn luyện sự kiên nhẫn. Khi chúng ta chấp nhận những giới hạn của cơ thể, chúng ta đang học cách chấp nhận. Khi chúng ta buông bỏ sự so sánh, chúng ta đang nuôi dưỡng lòng từ bi. Và khi chúng ta hít thở sâu, chúng ta đang kết nối với nguồn năng lượng vô tận của vũ trụ.

Và cuối cùng, hướng tới sự giải thoát. Trong triết lý Yoga, mục đích cuối cùng của cuộc đời là đạt được sự giải thoát (Moksha hoặc Samadhi) – giải thoát khỏi khổ đau, giải thoát khỏi vòng luân hồi, và hợp nhất với cái tuyệt đối, với chân lý tối thượng. Asana, dù chỉ là một phần nhỏ, một bước đi trên con đường dài đó, nhưng cũng góp phần quan trọng vào hành trình tâm linh này. Nó giúp chúng ta thanh lọc cơ thể và tâm trí, chuẩn bị cho những trạng thái ý thức cao hơn.

Để tôi kể cho các bạn nghe một câu chuyện của chính bản thân mình. Đã có một thời gian, tôi bị ám ảnh bởi tư thế Headstand – tư thế trồng chuối. Tôi coi đó là mục tiêu lớn nhất của mình trong Yoga. Tôi tập luyện điên cuồng, hàng giờ mỗi ngày, bất chấp những cơn đau nhức ở cổ tay. Tôi ép cơ thể mình phải làm được bằng mọi giá. Và rồi, một ngày, tôi nhận ra rằng, tôi đã hoàn toàn quên mất lý do tại sao tôi bắt đầu tập Yoga. Tôi đã đánh mất niềm vui, sự bình an, và sự kết nối với bản thân. Tất cả những gì tôi quan tâm chỉ là… làm sao để đứng được bằng hai tay!

Tôi quyết định thay đổi. Tôi bắt đầu coi Asana như một phương tiện – một phương tiện để lắng nghe cơ thể mình, để thư giãn, để kết nối với hơi thở, để nuôi dưỡng tâm trí. Tôi buông bỏ mục tiêu phải thực hiện được Headstand ngay lập tức. Tôi tập trung vào cảm giác trong từng chuyển động, chú ý đến từng hơi thở. Và các bạn biết điều gì đã xảy ra không? Thật kỳ diệu, khi tôi buông bỏ mục tiêu, tôi lại tiến bộ nhanh hơn. Cơ thể tôi mở ra một cách tự nhiên, không gượng ép. Và quan trọng hơn, tôi tìm lại được niềm vui, sự bình an, và sự kết nối trong việc tập luyện. Tôi nhận ra rằng, Headstand không phải là đích đến, mà là một phần thưởng trên hành trình.

ĐỌC THÊM: MẬT MÃ YOGA P18: YOGA KHÔNG PHẢI LÀ VỀ SỰ HOÀN HẢO, MÀ LÀ VỀ SỰ TIẾN BỘ

Hoặc, hãy nghĩ về một nhạc sĩ tài ba. Cây đàn piano, cây violin, hay bất kỳ nhạc cụ nào khác, chỉ là phương tiện để anh ấy thể hiện âm nhạc, để truyền tải những cảm xúc, những thông điệp đến với người nghe. Nhưng nếu anh ấy quá ám ảnh về cây đàn – về việc nó có đắt tiền không, có quý hiếm không, có hoàn hảo không – mà quên mất đi linh hồn của âm nhạc, thì liệu anh ấy có thể tạo ra những giai điệu chạm đến trái tim người nghe không? Chắc chắn là không.

Vì vậy, các bạn thân mến, điều quan trọng không phải là bạn có thể thực hiện được tư thế nào, khó đến đâu, đẹp đến mức nào. Mà điều quan trọng là cách bạn thực hiện nó. Bạn có hiện diện trong từng chuyển động không? Bạn có lắng nghe cơ thể mình không? Bạn có tôn trọng những giới hạn của nó không? Bạn có kết nối với hơi thở không? Bạn có cảm nhận được sự sống đang chảy tràn trong từng tế bào không? Đó mới là điều thực sự quan trọng. Đó mới là ý nghĩa thực sự của Asana.

Asana không phải là đích đến. Asana là một phần của hành trình – một phần quan trọng, một phần đẹp đẽ, nhưng không phải là tất cả. Hãy nhớ lấy điều đó.

Kết luận

Vậy là chúng ta đã cùng nhau đi qua một chặng đường, cùng nhau khám phá một khía cạnh sâu sắc của Asana, của Yoga, và của chính cuộc sống chúng ta. Và tôi hy vọng rằng, những gì chúng ta chia sẻ hôm nay sẽ đọng lại trong tâm trí các bạn, thấm nhuần vào từng hơi thở, từng chuyển động của các bạn, không chỉ trên thảm tập, mà còn trong mọi khoảnh khắc của cuộc đời.

Hãy nhớ, Asana là một phương tiện tuyệt vời – một công cụ hữu ích, một người bạn đồng hành đáng tin cậy trên con đường Yoga. Nó giúp chúng ta kết nối với cơ thể, lắng nghe tâm trí, và nuôi dưỡng tinh thần. Nhưng, và tôi xin nhấn mạnh một lần nữa, nó không phải là mục đích cuối cùng. Đừng biến nó thành một gánh nặng, một áp lực, một sự ám ảnh, hay một cuộc đua không hồi kết. Đừng để những tư thế đẹp đẽ hay những thành tích nhất thời che mờ đi ý nghĩa thực sự của việc tập luyện.

Bởi vì, thưa các bạn, quan trọng không phải là kết quả, mà là quá trình. Quan trọng không phải là bạn đạt được điều gì, mà là bạn trở thành ai trên hành trình đó. Quan trọng không phải là bạn thực hiện được bao nhiêu tư thế, mà là bạn cảm nhận được gì trong từng tư thế, từng hơi thở, từng khoảnh khắc hiện diện.

Vì vậy, lần tới, khi bạn bước lên thảm tập, tôi mời gọi bạn, hãy thử nhớ đến điều này. Hãy thả lỏng cơ thể, giải phóng tâm trí, và mở rộng trái tim. Hãy coi Asana như một cơ hội để kết nối với bản thân, để lắng nghe những thông điệp sâu thẳm từ cơ thể, để nuôi dưỡng tâm trí bình an, và để trải nghiệm niềm vui thuần khiết của sự hiện diện – hiện diện trong từng chuyển động, hiện diện trong từng hơi thở, hiện diện trong chính khoảnh khắc này.

Và không chỉ trong Asana, không chỉ trên thảm tập, hãy mang tinh thần này – tinh thần của sự tập trung vào quá trình, của sự hiện diện trong hiện tại – vào mọi khía cạnh của cuộc sống. Hãy thôi ám ảnh về kết quả, về tương lai xa vời. Hãy tận hưởng từng khoảnh khắc, trân trọng từng trải nghiệm, dù là nhỏ bé nhất. Hãy học hỏi từ mọi điều xảy ra, cả thành công lẫn thất bại. Bởi vì, cuộc sống, cũng giống như Asana, là một hành trình, không phải là một đích đến.

Vậy, tôi xin hỏi các bạn, các bạn sẽ chọn sống vì mục đích – những mục tiêu, những thành tích, những kết quả bên ngoài – hay các bạn sẽ chọn sống với phương tiện – tận hưởng từng khoảnh khắc, trân trọng từng trải nghiệm, và hiện diện trọn vẹn trong hiện tại?

Bởi vì, như Lão Tử đã từng nói: ‘Hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân.’ Và Asana, chính là một trong những bước chân đầu tiên, quan trọng và đẹp đẽ nhất trên hành trình trở về với chính mình – hành trình khám phá bản thân, chữa lành những tổn thương, và sống một cuộc đời thực sự ý nghĩa.