By Jon Kabat-Zinn, Ph.D., không phải là một bậc thầy Yoga theo nghĩa truyền thống, nhưng ông là người đã có công lớn trong việc đưa Chánh niệm (Mindfulness) – một khái niệm cốt lõi của Phật giáo và Yoga – vào dòng chính của y học và tâm lý học phương Tây. Ông là người sáng lập và nguyên giám đốc của Trung tâm Chánh niệm trong Y học, Chăm sóc Sức khỏe và Xã hội (Center for Mindfulness in Medicine, Health Care, and Society) tại Trường Y Đại học Massachusetts, và là “cha đẻ” của chương trình Giảm Căng Thẳng Dựa Trên Chánh Niệm (Mindfulness-Based Stress Reduction – MBSR) nổi tiếng thế giới.
Jon Kabat-Zinn là một giáo sư danh dự về y khoa, một nhà khoa học, nhà văn và giáo viên thiền định. Ông đã dành hơn 40 năm cuộc đời mình để nghiên cứu và giảng dạy về Chánh niệm, giúp hàng triệu người trên thế giới đối phó với căng thẳng, lo âu, đau mãn tính và các vấn đề sức khỏe khác. Chương trình MBSR của ông đã trở thành một phương pháp trị liệu tâm lý được công nhận rộng rãi và được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y học, giáo dục đến kinh doanh.
Những năm tháng đầu đời và hành trình tìm đến Chánh niệm: Từ nhà sinh học phân tử đến thiền sư
Jon Kabat-Zinn sinh năm 1944 tại New York, Mỹ, trong một gia đình Do Thái. Cha ông là một nhà khoa học y sinh, và mẹ ông là một họa sĩ. Ông tốt nghiệp cử nhân ngành sinh học phân tử tại Đại học Haverford và sau đó lấy bằng Tiến sĩ về sinh học phân tử tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT) dưới sự hướng dẫn của nhà khoa học đoạt giải Nobel Salvador Luria.
Mặc dù có nền tảng khoa học vững chắc, Jon Kabat-Zinn lại sớm quan tâm đến triết học phương Đông và thiền định. Năm 1965, khi còn là sinh viên tại MIT, ông đã tham dự một buổi thuyết giảng về thiền của thiền sư người Nhật Bản Philip Kapleau. Buổi thuyết giảng này đã để lại ấn tượng sâu sắc trong ông và khơi dậy niềm đam mê với thiền định.
Sau đó, Jon Kabat-Zinn bắt đầu thực hành thiền định dưới sự hướng dẫn của nhiều vị thầy khác nhau, bao gồm thiền sư Thích Nhất Hạnh và thiền sư Seungsahn. Ông cũng nghiên cứu sâu về Phật giáo và các truyền thống tâm linh khác.
Sự nghiệp và sự ra đời của MBSR: Khoa học hóa Chánh niệm
Năm 1979, Jon Kabat-Zinn thành lập Phòng khám Giảm Căng Thẳng (Stress Reduction Clinic) tại Trung tâm Y tế Đại học Massachusetts. Đây là nơi ông phát triển chương trình Giảm Căng Thẳng Dựa Trên Chánh Niệm (MBSR), một chương trình kéo dài 8 tuần kết hợp giữa thiền Chánh niệm, Yoga và các kỹ thuật nhận thức hành vi.
Chương trình Giảm căng thẳng dựa trên Chánh niệm (MBSR):
MBSR là một chương trình trị liệu tâm lý được thiết kế để giúp mọi người đối phó với căng thẳng, lo âu, đau mãn tính và các vấn đề sức khỏe khác. Chương trình bao gồm các kỹ thuật thiền Chánh niệm, các bài tập Yoga nhẹ nhàng, và các bài tập nhận thức giúp người tham gia nhận thức rõ hơn về suy nghĩ, cảm xúc và cơ thể của mình.
Đặc điểm của MBSR
- Tập trung vào hiện tại: MBSR hướng dẫn người tham gia chú ý đến những gì đang xảy ra trong hiện tại, thay vì lo lắng về quá khứ hay tương lai.
- Không phán xét: MBSR khuyến khích người tham gia quan sát suy nghĩ, cảm xúc và cơ thể của mình một cách khách quan, không phán xét hay chỉ trích.
- Chấp nhận: MBSR hướng dẫn người tham gia chấp nhận những gì đang xảy ra, thay vì chống lại hay trốn tránh.
- Thực hành chính thức và không chính thức: MBSR bao gồm các bài tập thiền chính thức (ví dụ: ngồi thiền, quét cơ thể) và các bài tập thực hành Chánh niệm trong cuộc sống hàng ngày (ví dụ: ăn uống chánh niệm, đi lại chánh niệm).
Nghiên cứu khoa học về MBSR:
Jon Kabat-Zinn và các đồng nghiệp của ông đã tiến hành nhiều nghiên cứu khoa học để đánh giá hiệu quả của MBSR. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng MBSR có thể giúp giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm, đau mãn tính, cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng cường khả năng tập trung và nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Trung tâm Chánh niệm trong Y học, Chăm sóc sức khỏe và xã hội: Năm 1995, Jon Kabat-Zinn thành lập Trung tâm Chánh niệm trong Y học, Chăm sóc Sức khỏe và Xã hội (Center for Mindfulness in Medicine, Health Care, and Society) tại Trường Y Đại học Massachusetts. Trung tâm này chuyên nghiên cứu về Chánh niệm, đào tạo các chuyên gia chăm sóc sức khỏe về MBSR và cung cấp các chương trình Chánh niệm cho cộng đồng.
- Phương pháp giảng dạy và triết lý: Phương pháp giảng dạy của Jon Kabat-Zinn tập trung vào việc giúp mọi người tích hợp Chánh niệm vào cuộc sống hàng ngày. Ông tin rằng Chánh niệm không chỉ là một kỹ thuật thiền định mà còn là một cách sống, một thái độ sống.
Chánh niệm là gì?
Jon Kabat-Zinn định nghĩa Chánh niệm là “sự nhận thức phát sinh thông qua việc chú ý một cách có chủ đích, trong hiện tại và không phán xét đến sự vận hành của kinh nghiệm hết khoảnh khắc này đến khoảnh khắc khác.”
Jon Kabat-Zinn đã phát triển bảy thái độ nền tảng của Chánh niệm, bao gồm
- Không phán xét (Non-judging): Quan sát mà không đánh giá.
- Kiên nhẫn (Patience): Chấp nhận rằng mọi thứ diễn ra theo nhịp điệu riêng của nó.
- Tâm trí ban sơ (Beginner’s Mind): Nhìn nhận mọi thứ như thể lần đầu tiên.
- Tin tưởng (Trust): Tin tưởng vào bản thân và vào quá trình.
- Không tranh đấu (Non-striving): Buông bỏ mong cầu đạt được một mục tiêu cụ thể.
- Chấp nhận (Acceptance): Đón nhận mọi thứ như nó đang là.
- Buông bỏ (Letting Go): Không bám víu vào những suy nghĩ, cảm xúc hay trải nghiệm.
Jon Kabat-Zinn khuyến khích mọi người thực hành Chánh niệm trong mọi hoạt động hàng ngày, từ ăn uống, đi lại, làm việc đến giao tiếp với người khác. Ông tin rằng Chánh niệm có thể giúp chúng ta sống trọn vẹn hơn trong từng khoảnh khắc, giảm bớt căng thẳng và lo âu, và phát triển sự bình an nội tâm.
Di sản và ảnh hưởng: Người tiên phong đưa Chánh niệm vào dòng chính
Jon Kabat-Zinn là một nhân vật có ảnh hưởng to lớn trong lĩnh vực tâm lý học, y học và giáo dục. Ông đã góp phần đưa Chánh niệm từ một khái niệm ít người biết đến trở thành một phương pháp trị liệu tâm lý được công nhận rộng rãi và được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
MBSR – Chương trình Chánh niệm phổ biến nhất thế giới: MBSR hiện là chương trình Chánh niệm phổ biến nhất thế giới, được giảng dạy tại hàng ngàn bệnh viện, trường học, doanh nghiệp và tổ chức trên toàn cầu.
Sách và các bài giảng truyền cảm hứng
Jon Kabat-Zinn là tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy về Chánh niệm, bao gồm:
- “Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness” (1990) – Cuốn sách kinh điển về MBSR.
- “Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life” (1994) – Cuốn sách hướng dẫn thực hành Chánh niệm trong cuộc sống hàng ngày.
- “Coming to Our Senses: Healing Ourselves and the World Through Mindfulness” (2005) – Cuốn sách khám phá sâu hơn về tiềm năng chuyển hóa của Chánh niệm.
- “Mindfulness for Beginners: Reclaiming the Present Moment – and Your Life” (2012) – Cuốn sách dành cho người mới bắt đầu thực hành Chánh niệm.
Các bài giảng và bài nói chuyện của ông trên khắp thế giới cũng đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người tìm hiểu và thực hành Chánh niệm.
Jon Kabat-Zinn vẫn tiếp tục nghiên cứu, giảng dạy và viết sách về Chánh niệm. Ông là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà khoa học, bác sĩ, nhà tâm lý học và giáo viên, những người đang tiếp tục phát triển và lan tỏa Chánh niệm đến với cộng đồng.
ĐỌC THÊM: [P26] DR. HERBERT BENSON: SERIES CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA NHỮNG BẬC THẦY YOGA
Kết luận
Jon Kabat-Zinn là một nhà khoa học, một nhà giáo dục và là người tiên phong trong việc đưa Chánh niệm vào dòng chính của y học và tâm lý học phương Tây. Ông đã giúp hàng triệu người trên thế giới khám phá ra sức mạnh của Chánh niệm trong việc cải thiện sức khỏe, giảm căng thẳng và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Di sản của Jon Kabat-Zinn sẽ tiếp tục sống mãi trong chương trình MBSR, trong những cuốn sách của ông và trong cuộc sống của những người đã được truyền cảm hứng từ những đóng góp to lớn của ông. Ông là minh chứng hùng hồn cho thấy sức mạnh của Chánh niệm trong việc chuyển hóa bản thân và tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn.
